راوی شانکار پيرو بابا الا اودين خان، خالق مايهر قارانا (Maihar gharana) در موسيقي کلاسيک هند است. شانکار، پيشرو نوازندگان هندي در عصر نوين مي باشد. او سالهاي زيادي با نوازنده طبلا (tabla) استاد الله راکا (Ustad Allah Rakha)
کيشن مهاراجه (Kishen Maharaj) و به طور مقطعي با نوازنده بزرگ سارود، علي اکبر خان همکاري نزديکي داشته است. همچنين مشارکت وي با ويولونيست بزرگ يهودي منوهين، فيلمساز ساتيت راي (Satyajit Ray) و گروه بيتلز (Beatles) به خصوص جرج هريسون، در فعاليتهاي بين المللي او قرار دارند.
شانکار، جوايز زيادي دريافت کرده است. در سال 1999 راوي شانکر برنده جايزه Bharat Ratna شد که اين جايزه برترين افتخار ملي هند است.
زندگي شخصي و تحصيلات شانکار
او در بنارس (Benares) هند به دنيا آمده است. گفته مي شود که اصليت خانواده او از نارايل (Narail) است، (ناحيه اي در Jessore که در حال حاضر جزو کشور بنگلادش محسوب مي شود.) اولين همسرش، نوازنده سيتار، آناپورنا دئوي (Annapurna Devi) دختر استادش علاءالدين خان بود. آنها صاحب پسري شدند به نام شوبنرا شانکر (Shubhendra Shankar) که او نيز موسيقيدان ولي در چهل سالگي درگذشت. شانکر بعدها صاحب دو فرزند ديگر نيز شد، در سال 1979 از سو جونز (Sue Jones) صاحب دختري شدند به نام نورا جونز (خواننده) و در سال 1981 از سوکانيا شانکر، آنوشکا شانکر (سيتاريست).
راوي شانکر همچنين برادر رقاص و کُرئوگراف (choreographer) اوودي شانکر (Uday Shankar) است، کسي که اجراي روي صحنه را از سن بسيار پايين به عنوان يک هنرمند کوچک آغاز کرد. راوي همچنين عموي موسيقيدان هندي آناندا شانکر (Ananda Shankar) و رقاص و هنرپيشه هندي ماماتا شانکر (Mamata Shankar) مي باشد.
حرفه موسيقي راوي شانکار
راوي شانکار از سن 10 سالگي روي سن رفته است و در تمام دنيا به عنوان هنرمندي رقاص و موسيقيدان شناخته شده است. اولين اجراي او در هند، سال 1939 بود ولي تمرينات خود را در سال 1944 به پايان رساند. او آغاز به نوشتن قطعاتي براي فيلم و رقص باله کرد و نيز شروع به ضبط آثارش به همراهHMV هندي ها نمود. او مدير پخش موسيقي راديوي هند در سالهاي 1950 شد.
از سال 1946 به بعد ساخت موسيقي براي فيلم را آغاز کرد. بعضي از بهترين قطعات او شامل؛ Apu Trilogy از ساتيت راي و فيلم گاندي از ريچارد آتنبوورگ (Richard Attenborough) است، او همچنين براي Saare Jahan Se Achcha قطعه اي ساخته است.
کم کم راوي شانکار به مرتبه اي رسيد که در دنياي موسيقي خارج از هند نيز شناخته شد، اولين اجرايش در شوروي سابق در سال 1954 و سپس در غرب در سال 1956 بود. او در مراسم بسيار مهمي نواخته است، از جمله در جشنواره Monterey Pop و همچنين در سالنهاي مشهوري همچون؛ سالن جشنواره رويال (Royal Festival Hall) .
از شانکار که در کنسرتهاي مهم بين المللي شرکت کرده و شهرت فرهنگي در موسيقي پاپ کسب کرده بود، دعوت شد تا در کنسرتي کلاسيک که به شيوه اي غير معمول اجرا مي شد، بنوازد. جشنواره Monterey Pop در سال 1967 در کاليفرنيا از آن جمله بود که وي به همراه استاد الله راکا در آن کنسرت اجرا کردند. او همچنين يکي از هنرمنداني است که در جشنواره Woodstock در سال 1969 شرکت کرده و به همراه جرج هريسون اولين بانيان کنسرت براي بنگلادش در سال 1971 بوده؛ او تلاشهاي زيادي به منظور آگاه کردن مردم از افزايش بحرانهاي داخل کشور از جمله، گردباد بولا در سال 1970، جنگ آزادي بنگلادش در سال 1971، جنگهاي بنگلادش که توسط ارتش غرب پاکستان (که خانواده راوي اصليتشان از آنجا است) در شرق پاکستان (بنگلادش کنوني) در گرفت، داشته است.
اين شانکار بود که از هريسون براي جمع آوري وجه نقدي براي کمک به بنگلادش تقاضاي همياري کرد. تور گروه راوي شانکار و دوستان به نام کنسرتهاي هريسون 1974 در آمريکاي شمالي برگزار شد. آلبوم نهايي او با هريسون در سال 1997 عرضه شد به نام “مناجاتي از هند” (Chants of India). هريسون اين نوع موسيقي مناجات گونه را توسعه بخشيد.
بعد از مرگ همکارش هريسون، در 29 نوامبر 2001 بعد از مبارزه اي طولاني با سرطان، شانکار به همراه دخترش آنوشکا و پائول مک کارتي (McCartney)، رينو استار (Ringo Starr)، جف لايين (Jeff Lynne)، اريک کلاپتون (Eric Clapton)، تام پتي (Tom Petty)، بيلي پرستون (Billy Preston) و بسياري ديگر در کنسرتي که براي بزرگداشت ياد جرج هريسون برگزار مي شد در لندن شرکت کردند که شانکار آنها را به او هريسون تقديم کرد.
راوي شانکر در بخشهايي از موسيقي هند که تحت تاثير غرب قرار گرفته شده سخت گير بود. در سفري به سن فرنسيسکو در منطقه Haight-Ashbury بعد از اجراي کنسرتش در مونتري نوشت: “من بسيار ناراحت و شوکه هستم از اينکه هنر موسيقي هند به سوي تصنعي شدن پيش مي رود و فرهنگ غني آن رو به نابودي است. يوگا، ماري جوانا، هشيش؟ به نظر مي آيد همه اينها بخشي از ککتلي شده که همه از آن مي نوشند!”
شانکار در سال 1969 اتوبيگرافي از خود به زبان انگليسي منتشر کرد به نام “موسيقي من، زندگي من”. او دو کنسرتو براي سيتار و ارکستر نوشته است. سومين کنسرتوي او، توسط ارکستر اُرفيوز و دخترش آنوشکا شانکر، براي اولين بار اجرا خواهد شد. اين قطعه براي تک نوازي سيتار و ارکستري از تلفيق سازهايي مثل فلوت، پيکولو، اُبوا، کرانگله، کلارينت، باسون، ترمپت، تيمپاني، دو ساز کوبه اي، چنگ و سازهاي زهي نوشته شده است. در دو کنسرتوي اول، شانکار به عنوان آهنگساز و سوليست نقشي مضاعف ايفا مي کند.
براي سومين کنسرتويش که ساخت آن سفارشي از اُرفيوز بوده، از دخترش آنوشکا، پيشرو سيتار نوازان نسل خود و کسي که به ستاره دنياي موسيقي تبديل مي شود، تقاضا کرد تا آن را به همراه اين ارکستر اجرا کند.
براي يافتن چگونگي وجود نت نگاري موسيقي هندي در نت نگاري غرب، شانکار، ديويد مورفي (رهبر ارکستري از کشور ولش) را متقاعد کرد تا به او براي تبديل آثارش به قطعه اي براي ارکستر کمک کند. کنسرتوي شانکار همراه با مقدمه اي شورانگيز آغاز مي شود، معرفي اين موسيقي بيگانه (موسيقي هند براي غربيان) شامل چرخش ملوديها، تغيير وزنها و صداي پائين نتها، بر خلاف موسيقي غرب که حرکت و پيشرفتش بيشتر از طريق هارموني است، موسيقي هندي شديدا تحت تاثير ملودي و ريتم است.
او همچنين ترکيب بندي خاصي براي سيتار- ويولون با يهوودي منوهين تنظيم کرده است، همچنين آثاري نيز براي فلوت نواز فوق العاده اي مثل رامپال (Jean-Pierre Rampal) يا براي ياماماتو (H?zan Yamamoto) استاد فلوت ژاپني و نيز براي ساز koto استاد مياشيتا (Musumi Miyashita) کارنامه درخشان او را در موسيقي تلفيقي به نمايش ميگذارد.
راوي شانکار بسياري از فيلمها و رقص هاي باله هند، کانادا، اروپا و آمريکا موسيقي ساخته است. او براي ساخت موسيقي Chappaqua, Charly, Gandhi کانديداي جايزه آکادمي شد. ضبط اثرش تانا مانا (Tana Mana) در سال 1987 با برچسب خصوصي عرضه شد، اين اثرش که ترکيبي ناب از سازهاي سنتي و الکترونيک بود، معرف سبکي جديد در موسيقي است. در بعضي از کنسرتهايش او اجرا کننده قطعاتش نبوده است، مثلا در سال 2002 قطعه اي را ساخت و خود در آن کنسرت ننواخت اما دخترش آنوشکا به عنوان نوازنده و سرپرست گروه هندي در آن کنسرت شرکت داشت.
فيليپ گلس (Philip Glass) آهنگ ساز کلاسيک از شانکار به عنوان اصليترين اثرگزار در موسيقي تجليل مي کند و ابداع پاساژهاي خاص او را ميستايد. شانکار همچنين قطعه اي را براي سيتار در بخشي از Orion اثر گلس در سال 2004 ساخت. شانکار در کشورهاي مختلفي خانه داشته است مثل هند، دهلي و کاليفرنيا.
شاگردان او کاتريک کومار (Kartik Kumar)، چانرانت سادچوموک (Chandrakant Sardeshmukh) نوازنده سيتار، ديپاک چووهدوري (Deepak Chowdhury)، هريار رائو (Harihar Rao)، آميا داس گوپتا (Amiya das Gupta)، شميم احمد، پارتو سارودي (Partho Sarodi)، ويشا مووهان بت (Vishwa Mohan Bhatt)، مانجو متا (Manju Mehta)، شوبندرا رائو (Shubhendra Rao)، کارتيک سچادري (Kartik Seshadri)، استيفن سلاووک (Stephen Slavek)، استيفن جيمز، تارون باتاچاري (Tarun Bhattacharya) نوازنده سنتور، جايا بس (Jaya Bose) نوازنده سيتار و ديويد مورفي، امروزه شهرت فراواني دارند. آنوشکا شانکار در سن 8 سالگي آغاز به يادگيري از پدرش کرد و پيش از آن با او در اجراهاي جهانيش در شهرهاي مهم اروپا و آمريکا سفر کرده بود.
افتخارات
او به طور افتخاري عضو سکوي بين المللي آهنگ سازان (International Rostrum of Composers) بوده است.
او جوايز و لوح تقديرهاي فراواني از کشور خود هند و از تمام نقاط دنيا دريافت کرده، از جمله 14 دکتراي افتخاري، جوايز Padma Vibhushan, Desikottam، جايزه Magsaysay از مانيلا، سه جايزه از آلمان، جايزه برتر فووکوکا فرهنگ آسيا (Fukuoka Asian Culture Prize) از ژاپن و Crystal Award از داووس (Davos) به نام “سفير جهاني” دريافت کرده است.
در سال 1986 او نامزد عضويت در Rajya Sabha مجلس هند براي دوره 6 سال شد.
در سال 2002 جايزه بين الملي افتتاحيه دفتر بازرگاني افتخار هند به او اعطا شد.
او دارنده بزرگترين جايزه افتخار ملي هند The Bharat Ratna در سال 1999 است.
در سال 1998 جايزه موسيقي پولار (Polar) را به همراه ري چالرز دريافت کرده است.
در سال 1982 به همراه جرج فتون کانديداي جايزه خلق بهترين قطعه براي گاندي شده است.
