آخرین خبرها

فلسفه خواندن صیغه عقد

الف) فلسفه خواندن صيغه عقد: اين گونه امور حقوقي، اعتباري و قراردادي است و با امور تكويني و طبيعي متفاوت است. زندگي اجتماعي و روابط حقوقي بر اساس همين الفاظ و كلمات شكل مي گيرد. اگر شخصي به ديگري بگويد «منزل تو را اجاره مي نمايم» و او قبول كند، رابطه خاصي بين آنها به وجود مي آيد (رابطه موجر و مستاجر) و اگر بگويد «منزل تو را مي خرم» و او قبول كند رابطه خاص ديگري بين اين دو به وجود خواهد آمد (رابطه فروشنده و خريدار).

بنابراين روابط حقوقي افراد در زندگي اجتماعي بر اساس الفاظ و كلمات، معنا و سامان يافته و اين الفاظ و كلمات از قدرت تاثير و حمايت قانون برخوردار مي باشند. اصولا شرع و قانون در صدد ضابطه مند كردن رفتارهاي فردي و اجتماعي هستند و اعتبارات در اين زمينه بناي وضع قوانين و پياده كردن آن است. در تمامي نظام ها، حقوق بر اساس يك يا چند كلمه و يا يك مهر و امضا برقرار مي گردد. اصلا آیا فاصله بين كفر و مسلماني جز چند كلمه شهادتين است؟!

بنابراين نبايستي نقش كلمات و اعتبارات را اندك شمرد. صيغه ازدواج يك نوع عقد است، با همه مشخصات عقدهاي ديگر كه حتي در ضمن آن مي توان شروطي را قرار داد و قانون نيز از آن حمايت مي كند. كلمات كه حكايت از منويات دارند، نقشي اساسي در همه روابط فردي و اجتماعي ايفا مي كنند. پذيرش زوجيت به واسطه عقد در حقيقت الزام طرفين به رعايت احكام و ضوابط شرعي و اعلام وفاداري به آن است و اين كم چيزي نيست. بنابراين آنچه اساس زندگي مشترك است، توافق طرفين است كه از هماهنگي خواست‏هاي دو طرف حاصل مي‏شود. اما آيا قصد طرفين از اين پيمان الزام و پايبندي بدان نيست و صرف انتخاب مقطعي و گذرا براي يك زندگي مشترك كافي است؟ هرگاه دو نفر همديگر را براي يك زندگي مشترك انتخاب كنند تا با عشق و علاقه در كنار هم زندگي نمايند، پيمان استوار و هماهنگي آميخته با الزام و پايبندي رخ مي‏دهد كه از آن به تعهد ياد مي‏كنند. منظور از عقد اين است كه اين پيمان و توافق استوار بماند و يك سري آثار حقوقي ايجاد بنمايد، نه صرفا يك وعده دوستانه و اخلاقي باشد.

براي آغاز زندگي مشترك بايد عهدي استوار بست عهدي كه به مقتضاي آن بتوان حتي حمايت قانون و دادگاه را جلب كرد. اين اراده باطني و خواست واقعي آنان امري دروني و نفساني است و به تنهايي اثري در جهان حقوق ندارد. براي اين كه توافق دو اراده ظاهر شود، به ناچار بايد اعلان شود تا نيت دروني آنان روشن گردد و هنگام بروز اختلاف، بر اساس آن حكم شود. خلاصه اين كه پيمان زناشويي، عقد و تعهدي براي تشكيل خانواده و التزام به عشق و وفاداري بدان مي‏باشد. لكن آيا همه كساني كه مدعي عشق و وفاداري هستند، به راستي عاشقند؟ اگر كسي در مقطعي از زمان عاشق باشد چه دليلي وجود دارد كه تا پايان عمر و يا در ادامه زندگي نيز بدان پايبند بماند. مهم‏تر از همه، آيا در زندگي زن و شوهر فقط دوست داشتن آنها نسبت به يكديگر كافي است يا يك سلسله تعهدات و حقوق و وظايفي براي اين نهاد برخاسته از عشق، ضروري است؟

براي بيان اين تعهدات و نيز امكان حمايت قانوني از آن در صورتي كه يكي از طرفين عمدا يا ناخواسته قصور ورزد يا تخلف كند بايد اين عشق و وفاداري و انتخاب آگاهانه در قالب واژه‏ها، كه يك وسيله بيان اراده است اعلان شوند. واژه‏ها كه بيانگر اراده واقعي طرفين است با توجه به نوع عقد متفاوتند، البته اين امري است اعتباري كه در هر سيستم حقوقي، شكل و قالب خاصي دارد.
عقد - فلسفه خواندن صیغه عقدازدواج از جمله كارهاي بزرگي است كه نيازمند تعهد و مسؤوليت است و روشن است كه عقلا در كارهاي بزرگ مثل انجام معاملات بزرگ از عقد استفاده مي كنند و به رضايت دو طرف معامله بسنده نمي كنند و صرف رضايت دو طرف را تامين كننده تعهد و مسؤوليت مورد نياز در اين گونه امور مهم نمي دانند و معتقدند كه تثبيت اين تعهدات در قالب عقد، تحقق مي يابد.
براي ترتب آثار شرعي و حقوقي، تصميم به ازدواج و برگزاري جشن كافي نيست. طرفين تا از طريق ازدواج معتبر دائم يا موقت، با يكديگر پيوند برقرار نكنند، نسبت به همديگر نامحرمند. اين امر تنها مختص پيوند زناشويي نيست، بلكه اگر قصد خريد منزلي را هم داشته باشند قبل از خريد آن منزل و قبل از وقوع معامله، آثار خريد و فروش از جمله تخليه مسكن و… صورت نمي‏گيرد. اين مسأله درباره‏ پيوند زناشويي به لحاظ ويژگي‏هاي خاص خود تأكيد و تشديد شده است، چون شرافت و حيثيت انساني، به مراتب ارزشمندتر است و با مال مادي قابل قياس نيست. از سوي ديگر تاثير اين كلمات بر امور واقعي هم غير قابل انكار است؛ همانند آنكه شنيدن نام ترشي تغييراتي در كام شما ايجاد مي كند.

ب) لزوم عقد با توجه به مطالب گفته شده روشن مي شود. در شرع مقدس اسلام نيز، پذيرش زوجيت و اعلام انتخاب دو طرف براي زندگي مشترك با عقد ازدواج صورت مي‏گيرد. عربي بودن آن نيز، به لحاظ نظم اجتماعي خاصي است. اصولاً بايد توجه داشت كه عقد ازدواج، مستند به آموزه هاي ديني است و جايگاه ويژه در كتب فقهي و سيره پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و ائمه معصومين عليهم السلام داشته و داراي آثار مهم حقوقي است و مانند عقد بيع يا برخي عقود ديگر نيست كه حتي معاملاتي (بده و بستان) و به صورت ساده صورت بگيرد. لذا براي نفوذ حقوقي و شرعي آن برخي محدوديت‏ها يا تشريفات خاصي لحاظ شده است و بدون اين تشريفات نفوذ شرعي و حقوقي نداشته، التزامي نيز به بار نمي‏آورد. ازهمين رو, همه مراجع فرموده اند

: درازدواج رضايتِ تنها كافى نيست و بايد صيغه خوانده شود. رجوع کنید به توضيح المسائل مراجع، م 2363 ؛ آيت الله نورى، توضيح المسائل، م 2359 و آيت الله وحيد، توضيح المسائل ،م 2427 و آيت الله خامنه‏اى، استفتاء، س 11؛ اما در مورد عربي بودن صيغه عقد، مراجع اينگونه فتوي داده اند : آيات عظام امام، تبريزى، خامنه‏اى، مكارم، سيستانى و وحيد: بنابر احتياط واجب بايد صيغه به عربى صحيح خوانده شود.توضيح‏المسائل مراجع، م 2370؛ آيت‏الله وحيد، توضيح‏المسائل، م 2434 و آيت‏الله خامنه‏اى، استفتاء، س 40. آيات عظام صافى، فاضل و نورى: بايد صيغه به عربى صحيح خوانده شود.توضيح‏المسائل مراجع، م 2370؛ آيت‏الله نورى، توضيح‏المسائل، م 2366. آيت‏الله بهجت: خير شرط نيست؛ بلكه مى‏توانند به هر زبانى كه خواستند بخوانند. اما احتياط مستحب (بهتر) آن است كه به عربى بخوانند.آيت‏الله بهجت، توضيح‏المسائل مراجع، م 2370.

نكته پاياني اينكه :
اين مسئله اختصاصي به دين اسلام ندارد و در ديگر اديان هم وجود دارد. مثلا در دين يهود ازدواج عقدي است كه در آن نوعي امر معنوي و الهي نهفته است. ازدواج عقدي است ميان دو نفر كه بر اساس آن بركت خدا را طلب مي‏كنند. اين قرارداد به صورت كتبي است كه شوهر به همسرش مي دهد و «كتوبه» نام دارد[3]. آنان مراسم ازدواج را زير سايبان و در حضور صدها نفر برگزار مي‏كنند و جشن مي‏گيرند[4]. امروزه اقليت‏هاي مذهبي، يهوديان و مسيحيان در ايران، همانند مسلمانان براي رسميّت بخشيدن به ازدواجشان در اماكن مذهبي خويش، عقد ازدواج را توسط عالم ديني خويش جاري مي‏كنند و او خطبه عقد را مي‏خواند، اگر چه شايد بسياري از پيروان آن‏ها اين مسئله را رعايت نكنند.
موفق باشذ. باز هم با ما مکاتبه کنید.

پي نوشت ها :
1- ر.ك . به : فرهنگ معارف اسلامى ؛ مفردات الفاظ قرآن ، واژه «عقد».
2- مائده، آيه1.
3- ورنرمنسكي، اخلاق در شش دين جهان، ص 276.
4- همان، ص 227

Rate this post
نت های پیانو نت های ویولن نت های سنتور نت های گیتار

درباره‌ی vahid ezati

دوست دارم دارم تا تمام چیزی را که می دانم در اختیار بازدید کنندگان وب سایت قرار دهم پیشنهادات و انتقادات شما بنده را خوشحال می کند

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *