مازیار که بود “
مازیار از فرمانروایان طبرستان در شمال ایران بود.مازیار پسر قارن و از خاندان قارن‌وند، در اواخر سال ۲۲۴/۸۳۹ یعنی شش سال و اندی پس از آغاز خلافت المعتصم بر ضد عرب‌ها قیام کرد.
رشته و نسب و خاندان
از سلسله‌های حکام و شاهان طبرستان سلسله‌ای که مازیار از آن بود به دلیل آنکه نسبتشان به سوخرا میرسید به سوخرائیان و به سبب انتسابشان به خاندان کارن به قارن وند معروف اند ، و هریک از سپهبدان این سلسله به لقب گرشاه ممتاز بوده‌است. رشته و نسب مازیار از این قرار است :مازیار پسر قارن، قارن پسر ونداد هرمزد،ونداد هرمزد پسر فرخان و فرخان از نواده‌های سوخرا پسر انداذ پسر کارن پسر سوخرای بزرگ بود سلسلهٔ قارن وند ابتدای شاهی این سلسله در طبرستان از زمان انوشیروان خسرو اول پسر قباد بود که قارن پسر سوخرا را از سال ۵۶۵ میلادی و بعد رتبهٔ سپهبدی طبرستان داد و حکومت این ناحیه را وارث به خانواده او مخصوص گردانید. خود سوخرا پسر ویشاپور سرکردهٔ کارن بود که یکی از هفت خاندان اشرافی پارس در عهد ساسانیان بود. از جمله فرزندان قارن مازیار بود که جانشین قارن گشت .
سپهبد شهریار بن شروین قصد سرزمین وی را کرد. شهریار اورا شکست داد و سرزمین اورا تصرّف کرد.مازیار امان نداد و به پیش ونداداومید پسر عموی پدر خویش رفت . شهریار نامه‌ای به ونداد اومید نوشت که مازیار را دست بسته به نزد وی فرستد .او از حکم شهریار گذشت نکرد و مازیار رابگرفت واو را بندی کرد و به شهریار خبر دادکه معتمدانی رابرای انتقال مازیاربفرستدتابدیشان بسپارم که مبادا افراد من او را از دست بدهند زمانی که ایشان در پیگیری این موضوع بودن مازیار حیلت کرد واز بند فرارکرد و سر به بیشه هانهادتابه عراق برسدوبه نزدعبدالله ابن سعید حرشی پیوست.او پدرش قارن وجدش ونداد هرمزد را می‌شناخت و به طبرستان رسیده بود. در حق او نیکی وکرامت فرمود و او را به بغداد برد .(سال۲۰۴ هجری قمری) مأمون منجمی به نام بزیست که پسر فیروز بود،داشت.که خلیفه نام او را یحیی بن منصور بدل کرد.مازیار طالع مولود را به نزد بزیست برد .بزیست به مطالعه مشغول شد امید در وی بست و جای خالی کرد و گفت : اگر من تو را تربیت کنم ،حق آن شناسی و ضایع نگردانی و منت پذیری؟مازیارپذیرفت و سوگند یادکرد.روزها گذشت تا فرصتی پیش آمد تا بزیست نزد خلیفه رفت و او را از طالع مازیار مطّلع ساخت و فرمود که از مازیار به دولت خلیفه خیری رسد .مأمون امر کرد تا اورا حاضر کنند . مأمون پدر او قارن را می‌شناخت. فرمان داد تا مسلمانی را برایش شرح دهند. مازیار اسلام قبول کرد و مأمون او را محمد مولی امیر المؤمنین نام نهاد و کنیت ابوالحسن.
سرکشی مازیار
همینکه بابک خرمی درآذربایجان ظهورکرد ، مازیار با وی مکاتبه را مفتوح ساخت و او را ترغیب می‌کرد از طرف دیگر خلیفه به مازیار دستور داده بود که خراج طبرستان را نزد عبدالله بن طاهر به خراسان به دار الخلافه ارسال دارد . و ظاهراً عبدالله بن طاهر از اینکه مازیار را سپهبد خراسان میخواندند خشمگین و شاکی بوده‌است و مازیار نیز به او کینه می‌ورزیده‌است. در سال ۲۱۸ که شاه مطلق دشت و کوه طبرستان گردید قسمتی از کوهستان را به کوهیار وا گذاشت در حقیقت حوزهٔ پادشاهی خود را با وی تقسیم کرد . کوهیار هم به سبب استخفاف و تحقیری که در چند مورد دیگر از برادرش دیده بود کینه داشت. ۲.نفس های آخر مازیار پس از ظلم و ستم‌های فراوان شخصی به نام سرخاستان مأمور دستگیری مسلمانان ساری کرد . سرخاستان مأموریت خویش را انجام داد . مازیار به دری نامه‌ای نوشت که نظیر این کار را با مسلمانان مرو خواه ایرانی و خواه عرب نیز معمول داردو دری هم به فرمان او عمل کرد.اندکی بعد سرخاستان مأمور تمشیه شد و کوهیاربه نزد برادرش و از آنجا به کوهستانی که به دست وی سپرده شده بود برگشت.سرخاستان دیواری را که از بیرون شهر تمشیه تا دریا کشیده بودند و تا سه میل در دریاامتدادداشت تعمیر کردوبرج‌های مراقبت برروی آن نهاد و سپاه خود را در آن نقطه متمرکز کرد. معتصم به حسن بن مصعب نامه‌ای نوشت و وی را به کار زار با مازیار امر کرد . اونیز به این مهم عمل کرد وتا پشت دیوارها خندق‌های سرخاستان رسید ; بعد از چند روز با دیدبانان روابطی پیدا کردند وبه پشت دیوار نفوذ کردند و همه را دستگیر کردند.
از طرفی دیگر حسن بن حسین از سپاه جدا شد وبه هرمزد آباد رفت وسپاه او بدنبال او به هرمزدآباد رفتند مازیار که به گفته کوهیار به هرمزدآباد آمده بود به دست حسن بن حسین دستگیر شد و به بغداد برده شد و همان جا به دستور معتصم چهار صد و پنجاه تازیانه زدند و همینکه دست از او باز داشتند آب طلب کرد بنوشید و جان سپرد. جسد اورا در کنیسه بابک که پهلوی چوبهٔ دار بابک بود به دار آویختند
