مقبره خواجوی کرمانی در شیراز –
کمال‌الدین ابوالعطا محمود بن علی بن محمود، متخلص به خواجوی کرمانی، شاعر و عارف بزرگ و برجسته ایرانی سده هشتم، در تاریخ سوم دی ماه سال 669 خورشیدی، مطابق با 20 ذی الحجه سال 689 ه. ق. در کرمان به دنیا آمد. او را “نخلبند شعرا”، “خلاق المعانی” و “ملک الفضلا” نامیده اند. خواجوی کرمانی فضایل مقدماتی را در کرمان کسب و سپس راهی شیراز شد و از محضر پرفیض علمای آن دیار توشه‌ها اندوخت.
او چندی نیز در اصفهان رحل اقامت افکند. اشعار عارفانه خواجو بسیار زیبا و گاه حیرت‌انگیزند. او در اشعار خود معانی عرفانی زیبا را ارایه می‌کند. خواجوی کرمانی درمثنوی از نظامی پیروی می‌کند ولی روان تر از او می‌سراید. مهم ترین آثار این شاعر نامی ایران زمین عبارت اند از:
1- دیوان اشعارش شامل قصاید، غزلیات، قطعات، ترجیعات و رباعیات که بر روی هم به دو بخش صنایع الکمال و بدایع الجمال تقسیم می شود.
2- شش مثنوی در وزن های گوناگون با این نام ها: سام نامه، همای و همایون، گل و نوروز، روضه الانوار، کمال نامه و گوهر نامه. پنج مثنوی اخیر بر روی هم خمسه خواجو را تشکیل می دهد.
مجموع اشعار خواجو از چهل هزار بیت فراتر میرود. وی در سرودن غزل، قصیده و مثنوی (خاصه در غزل) توانایی و استعداد بسیار زیادی داشته؛ چنانکه بسیاری از غزلیات حافظ، حال و هوای غزلهای خواجو را دارد و چه از لحاظ مضمون و چه از لحاظ شکلی از او تاثیر گرفته است. اما به جهت این که خواجو در فاصله زمانی زندگی دو شاعر بسیار برجسته و گرانسنگ تاریخ زبان و ادب پارسی، یعنی سعدی و حافظ می‌زیسته به نظر آنوبانینی تقریبا گمنام واقع شده و مقام شاعری وی چنان که باید شناخته نشده است. خواجو در سال 753 ه.ق. وفات یافت و در کنار دروازه قرآن شیراز بر دامنه کوه الله اکبر مدفون گردید.
