اطلاعاتی درباره بیماری هاری “
تعریف بیماری هاری :
هاری يك بيماري عفوني حاد و كشندة ويروسي است اين بيماري مخصوص گوشتخواران اهلي و وحشي بوده، انسان و ساير حيوان‌هاي خونگرم پستانـدار، به‌طور تصادفي و اغلب ازطريق حيوان‌گزيدگي به آن مبتـلا مي‌شوند.
اهميت بيماري هاری به دلايل زير است:
1. ميـزان كشندگي بـالا(صـددرصـد)، به‌طـوري كـه پس از ظهور عـلائم باليني چه در انسان و چه در حيـوان، قابل درمان نبوده و بيمار محكوم به مرگ خواهدبود.
2. افزايش روند موارد حيوان‌گزيدگي در انسان، به‌طوري كه به‌ناچار سالانه مبالغ زيادي صرف خريد سرم و واكسن ضد هاری جهت درمان پيشگيري آسيب‌ديدگان مي‌شود.
3. تلفات دام و خسارت‌هـاي اقتصادي نـاشي از اين بيمـاري كـه در دام‌هـا ايجادمي‌شود.
در ایران بيش از 85% از مـوارد حيـوان‌گزيدگي تـوسط سگ اتفاق مي‌افتد كه بيشتر اين موارد به سگ‌هاي خانگي و سگ گله اختصاص دارد و متأسفانه علت اصلي آن، عدم قلاده‌گذاري است.
عامـل بيماري هاری
عامل هاری، ويروس هاری است.
راه‌هاي سرايت بيماري به حيوان و انسان
1. گازگرفتن
اصلي‌ترين راه سـرايت بيماري، گازگـرفتن به‌وسيلة حيـوان هار است. البته ازطريق كشيده‌شدن پنجة آغشته به بزاق حـاوي ويروس هاری به‌ويژه در گربه و گربه‌سانان نيز بيماري منتقل‌مي‌شود.
2. پوست
ازطريق پوست سـالم، هاری سرايت‌پذير نيست؛ ولي از راه كوچك‌ترين خراش يا زخم در پوست، اين بيماري منتقل‌مي‌شود.
3. ويـروس هاری ازطريق مخاط آلـوده نيـز بـه انسان و حيـوان‌هـاي ديگر منتقل‌مي‌شود. بنابراين، سگ‌ها و گربه‌هاي به‌ظاهر سالم كه در اواخر دورة نهفتگي بيماري هاری هستند و هنوز علائم هاری در آن‌هـا ظاهر نشده‌است، ازطـريق ليسيـدن لب، چشم و بيني كـودكاني كه با آنها بازي مي‌كنند بيماري هاری را انتقال‌مي‌دهند.
تمـام پستانداران خـونگرم اهلي و وحشي به بيمـاري هاری حساس هستند و ميزبان‌هـاي مختلفي مـوجب گستـرش وسيع هاری مي‌گـردنـد
درخصوص بروز علائم هاری در حيوان بايد به اين نكتة مهم توجه داشت كه در برخي موارد، 3 تا10 روز قبل از بروز علائم در سگ و گربه، ويروس موجود در بزاق حيوان مي‌تـواند بيماري را منتقل‌كنـد. به عبارت ديگر اگر بزاق سگ و گربـه در زمان گازگرفتن به ويـروس هاری آلوده باشـد، علائم حداكثر تا 10 روز بعد در حيـوان ظاهرشـده و سپس حیوان خواهد مرد.
پس از طي دورة نهفتگي، اولين علامت بيماري، تغيير در رفتار و عادت‌هاي حيوان است به‌نحوي‌كه يا بيش از اندازه به صاحب خـود انس و الفت پيدامي‌كند و مثل اين‌كه از او كمك مي‌طلبد يا عصباني و بدخو شـده، غذاي خـود را به دليـل اختلال در بلع به‌خوبي نمي‌خورد.
پيشرفت بيماري در برخي موارد به‌صورت فلجي(هاری ساكت) بوده، حيوان به‌گوشه‌اي پناه مي‌برد و ابتدا دست‌هـا، سپس پاهـا و بعد سـاير انـدام‌هـا فلج‌شـده و درنهايت بـه‌علت فلج دستگاه تنفسي مي‌ميرد؛ ولي در بيشتر مـوارد، پس از دورة تغيير رفتـار، حيـوان پريشان و مـضطرب و كم‌كم وحشي و درنـده(هاری خشمگين) مي‌شـود و بـه هـركس و هـر حيوان سر راه خود حمله‌مي‌‌بـرد. درنهايت، پس از مدتي به‌علت عدم قـدرت بلع، كف از دهـانش سرازيرشـده ، صداي پـارس حيـوان خشن، نـاموزون و بريـده‌بـوده و درندگي در چهره‌اش هويدا است. در اغلب موارد، مردم سگ‌ها را مي‌كشند و اگر فراركنند، به‌زودي در اثر فلج دستگاه تنفسي خـواهند مرد. اگر هاری در گربه اتفاق بیفتد پس از طي دورة نهفتگي به محل تاريكي مي‌رود و ازطريق پنجه‌كشيدن، مشابه گازگرفتن سگ يـا گـرگ، هاری را انتقال‌مي‌دهـد.
درمـان هاری
درصـورت شـروع علائم هاری، بيماري درمـان‌پذيـر نيست و بـا وجـود مراقبت‌هاي كـامل، بيماران در طي يك تـا دو هفته پس از شـروع علائم مي‌ميرند.
برای کنترل بیماری هاری هر فردی باید در این زمینه احساس مسئولیت نماید انجام اقدامات زیر می تواند در کنترل بیماری هاری موثر باشد
1. خـودداري از نگهداري سگ و گـربـه در منزل، مگر در مـوارد استثنايي و درصـورت نگهداري،قلاده‌زدن و واكسيناسيون آنها عليه هاری
2. خودداري از تردد سگ‌هاي خانگي و صاحب‌دار در معابر عمومي و پارك‌هـا
3. جلوگيري از نزديك‌شدن كودكان به سگ‌هاي ولگرد
4. توجه خاص به گازگرفتگي حيوان‌ها هر چند جزئي و به‌صـورت خراش باشد، و مراجعة فوري فرد مجروح به مركز بهداشت
5. خودداري از ريختن زباله و پس‌مانده‌هاي غذايي در اطراف منازل و گذرگاه‌ها و معابر عمومي و استفاده از كيسه‌هاي مخصوص حمل زباله و همكاري با مأموران شهرداري در هنگام جمع‌آوري زباله
6. همكاري با مأموران شهرداري و ادارة حفاظت محيط‌زيست در نابودي سگ‌هـاي ولگرد
7. جلوگيري از تماس سگ‌هاي خانگي با سگ‌هاي ولگرد
8. درصـورت بـروز هـرگونـه تغيير رفتار در حيوانات، بـايـد فـوري به دامپزشكي اطلاع داده‌شـود.
در کشور ما برای کسانی که بوسیله حیوان مشکوک به هاری گاز گرفته شده باشند واکسیناسیون ضد هاری برا ی پیشگیری از بیماری انجام می شود که برنامه آن به شرح زیر است
الف ـ پس از مواجهه: جهت افرادي است كه به هر نحو مورد گزش حيوانات قرار مي گيرند و توسط آنها مجروح مي شوند كه خود به دو شكل كامل و ناقص انجام مي شود.
واكسيناسيون كامل 5 نوبتي : جهت افرادي كه حيوان مهاجم از نظر هاری مثبت بوده يا متواري شده باشد و يا در صورتي كه حيوان مهاجم سگ يا گربه است حداكثر تا 10 روز پس از گاز گرفتن حيوان مزبور از بين برود و يا علائم هاری را نشان دهد كه پنج نوبت واكسن در روزهاي صفر (روز مراجعه )- روز سوم ، هفتم ،چهاردهم و سی ام تزريق مي شود.
واكسيناسيون ناقص : جهت افرادي كه حيوان مهاجم از نظر هاری منفي بوده و يا در صورتي كه سگ يا گربه است تا 10 روز پس از گازگرفتن سالــم بماند كه 3 نوبت در روزهاي صفر (روز مراجعه )- روز سوم و هفتم تزريق مي گردد.
ب – قبل از مواجهه – كه به منظور ايمنسازي افرادي كه بيشتر در معرض خطر ابتلاء به هاری قرار دارند انجام مي شود. اين افراد عبارتند از : دامپزشكان، تكنسين ها و كاردانهاي دامپزشكي، كاركنان و بازرسان گوشت در كشتارگاهها، شكارچيان، شكاربانان حفاظت محيط زيست و پرسنل مسئول هاری در مراكز بهداشت و كاركنان آزمايشگاه هايي كه با ويروس هاری سر و كار دارند و دانشجويان رده هاي مختلف دامپزشكي و … كه به دو صورت در روزهاي صفر(روز مراجعه )،روز هفتم و روز 21بیست و یکم و يا صفر(روز مراجعه ) ـ روز بیست وهشتم و روز پنجاه و ششم تزريق مي گردد.
كمك هاي اوليه درگاز گرفتگی توسط سگ و گربه
دهان حیوانات حاوی میکروبهایی است در موارد گاز گرفتگی توسط حیوانات به نکات زیر توجه کنید :
1- سریعا ناحیه گاز گرفته شده را با آب و صابون تمیز کنید .
2- جلوی خونریزی را نگیرید بلکه اجازه دهید که خون جاری شود و میکروبها را بیرون بریزد.
3- مصدوم را به پزشک برسانید تا واکسن کزاز و آنتی بیوتیک تجویز کند
4- اگر به هاری مشکوک هستید ، مصدوم را به بیمارستان برسانید
