خلیج فارس

جریان‌ها در خلیج فارس عمدتا سه منشا چگالی، باد، و جزر و مدی دارند. اما اصلی‌ترین و مهم‌ترین جریان آب در خلیج فارس پاد ساعتگرد است كه در اثر اختلاف چگالی آب ایجاد می‌گردد. شوری بیشتر آب حوضه خلیج‎فارس نسبت به اقیانوس، موجب پیدایش این جریان از اقیانوس هند به خلیج فارس شده است. آب با شوری معمول اقیانوسی از طریق تنگه هرمز وارد خلیج فارس شده و به سمت شمال غرب به موازات سواحل ایران حركت نموده در بخش غربی حوضه به سمت جنوب تغییر مسیر می‌دهد. در طی پیمودن این مسیر در اثر فرآیند تبخیر آب چگال‌تر می‌گردد و شوری آن بالا می‌رود و در نهایت این جریان آب پس از پیمودن بخش‌های جنوبی پر چگال‌تر شده و از بستر تنگ هرمز خارج می‌گردد.

علیرغم بالا بوده حجم آب وارده از طریق رودخانه اروند رود، ( 33 تا 135 كیلومتر مكعب در سال) فرآیند تبخیر در خلیج فارس بالا بوده (جدول زیر) كه این امر منجر به بوجود آمدن یك جریان پر چگال در حوضه شده و این جریان پاد ساعتگرد را شكل می‌دهد شكل زیر.  در بخش شمالی و مركزی خلیج فارس جریان‌های حاصل از اختلاف چگالی حاكم هستند، در بخش شمال‌غربی آن جریان‌های ناشی از باد غلبه دارند. جریان‌های ناشی از باد و موج نقش بسزایی در حمل و نقل رسوبات در امتداد سواحل ایران دارند.

اما دامنه جریان‌های جزر و مدی در خلیج فارس بزرگ بوده و میزان آن از 1 متر در تمامی نقاط تجاوز می‌نماید. اهمیت این جریان‌ها در مخلوط نمودن و به‌ هم زدن عمودی آب با دامنه‌ای در حدود 10 كیلومتر است و اهمیتی در جریان های باقی مانده ((Residual circulation ندارند.

شیمی آب خلیج فارس

 میزان املاح آب خلیج فارس از 27 میلی‌گرم در لیتر تا 41 میلی‌گرم در لیتر متغیر است. میزان شوری آب از شمال به سمت جنوب افزایش می‌یابد كه از علت‌های آن می‌توان به كمتر شدن عمق آب و وجود گنبد‌های نمكی اشاره نمود. میزان بارندگی در سواحل جنوبی كمتر از 5 و در حاشیة شمالی 20 تا 50 سانتیمتر در سال است. آب‎های شیرین ورودی به خلیج فارس به طور عمده محدود به رواناب‎های كوه‎های زاگرس، تركیه و عراق است كه از میان آنها، رودهای كارون، دجله و فرات پرآب‎ترند. در كرانه ی جنوبی آب‎های ورودی بسیار كم می‌باشد. آب خلیج فارس به دلیل تبخیر شدید، نمك فراوان دارد، میزان تبخیر تقریبا 6 برابر میزان بارندگی و ورودی آب رودخانه‌های منتهی به خلیج فارس است (جدول بالا). بیشترین میزان تبخیر در جنوب خلیج فارس رخ می‌دهد.  همانطور كه پیش‌تر ذكر شد، این تبخیر باعث بوجود آمدن یك لایه آب پرچگال در بستر خلیج فارس می‌گردد كه پس از خروج از تنگه هرمز به دریای عمان و دریای عربی وارد می‌شود.