آموختنی های بسیار مهم در مورد دین یارسان

1 – یکی از جنبش های معنوی مردم غرب ایران که تأکید خاصی نیز بر حفظ فرهنگ و آیین و باورهای ملی دارد، همین آیین یاری است. چنان که برای نمونه در کتاب مقدس این آیین می خوانیم: « هنی مگیلین یكیك شاران ** تا زنده كریم آیین یاران» یعنی: « هنوز هم یکایک شهرها را برای زنده کردن آیین یاران می گردیم. » ایضاً: « چنی ایرمانان مگیلیم هَردان ـ مکوشم پری آیین کردان» یعنی: « همراه درویشان آواره ی بیابان ها شده ایم و برای رواج آیین کردها کوشش می کنیم.»
ایضاً: « زردشت پیدا بی و فرمان شام ـ اوِستاش آورد پری خاص و عام ـ چنی گمراهان ستیزا و کوچ ـ مکوشا پری یاری شو و روچ»
یعنی: « زرتشت به فرمان خدایم ظهور کرد و اوستا را برای هدایت خاص و عام آورد. وی به وسیله ی گفتار خود [ نه با شمشیر] با گمراهان ستیزه کرد و به خاطر ترویج ((آیین یاری)) شب و روز کوشش نمود.»

2- کتاب مقدس یارسان « دفتر» نام دارد و به زبان کردی است، دفتر زمان سلطان سهاک«دیوان گوره» نام دارد« دیوان گوره م نام دفترا » . دفاتر دیگری همچون دفتردوره چهل تن آسید براکه، دفتر شیخ امیر، خان الماس و… نیز موجود است.
3 – متون مقدس یارسان گفته ی بزرگانِ دیده دارِ این آیین و حاصل کشف و شهود آن هاست.
4- در یاری نماز وجود ندارد و حتی نیایش های دینی را هم با نوای موسیقی (تنبور و کلام )همراه می سازند
5 ـ اصول دین یاری بیشتر جنبه ی عملی و اخلاقی دارد و آن رعایت چهار اصلِ (( راستی ، پـاکی، نیستی و ردا )) می باشد. (ردا به معنی یاری رساندن به نیازمندان و همچنین بردباری و تحمل سختی است .)
6ـ آیین یاری رابطه ی انسان و خدا را تأکیداً رابطه ای صمیمی و دوستانه و بر اساس عشق و محبت دو جانبه می داند و به همین خاطر هم خدا را (( یار)) و دین او را (( دین یاری)) نامیده است
7ـ یکی از مسائل مهم اعتقادی یارسان موضوع دونادون و سیر کمال روح از طریق زندگی های متعدد است و بهشت و دوزخ را هم روحانی و به معنای قرب و بعد از خدا و کمال انسانی می دانند .
8- روزه در یارسان سه روز است «هر كس نگیرو یری روی یاران * سر برزیش و پای دیوان ناوران»
9- آیین یاری برای ادیان دیگر و پیروانشان آزادی و احترام کامل قائل است چنان که می گوید : (( اگر دین ویت و خاس مزانی ـ خراوه و دين کس نموانی )) یعنی : (( اگر برای دین خود احترام قائلی باید به دین دیگران هم بی حرمتی نکنی. ))

10- به یارسان توصیه شده اسـت که تا می توانند به نیازمندان یاری نمایند.
11- در آیین یاری بیشتر و تأکیداً توجه به خود سازی و اصلاح نفس شده است و لذا مردم بـاید بکوشند عیب و ایراد خودشان را ببینند و کمتر به دیگران دستور بدهند وآن ها را امر و نهی بکنند .
12- در آیین یاری تعدد زوجات ممنوع است
13- در آیین یاری زن و مرد از مقام و شأ نی برابر برخوردارند و بایستی حقوقی نیز برابر داشته باشند.
14- آیین یاری راجع به نحوه ی پوشش زن و مرد دستور خاصی نداده و تنها تأکید بر پاک دامنی و رعایت شرم و حیا و پرهیز از لباس های مبتذل کرده است
15- در آیین یاری هر کسی آزادی عقیده دارد و می تواند هر زمانی که صلاح بداند، از دین و عقیده ی خود دست بکشد
16- برده دار ی؛ یعنی خرید و فروش انسان، در آیین یاری عملی غیر انسانی و ممنوع است

17- چون احکام دین یاری بسیار ساده و روشن و در حد رعایت اصولی مانند راستی و پاکی و نیستی و ردا و یا انجام پاره ای مراسم و نیایش است؛ لذا عموم یارسان معمولاً وظیفه ی آیینی خودشان را می شناسند و نیازی به تقلید از متخصصان دینی ندارند.
18- آیین یاری در مورد مسائل فردی و اجتماعی معمولاً وارد جزئیات نشده و اغلب با ترسیم خطوط کلی، اختیار امور انسان ها را به خودشان و ترجیحاً به خرد جمعیِ آن ها واگذار کرده است.
19- از نظر آرایش ظاهری مردان یارسان معمولاً ریش ها را زده و سبیل را براساس دستورهای دینی نمی گیرند.