نظام اسلامی ایران كه با سقوط رژیم دیكتاتوری و استبدادی پهلوی در سال ۱۳۵۷ به پیروزی رسید با شعار محوری « استقلال ـ آزادی ـ جمهوری اسلامی » به سوی تحقق آن حركت خود را آغاز نمود.بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی (ره ) همواره در پیامها و سخنرانی ها در برابر نظام سلطنتی بر حكومتی تاكید داشت كه بر احكام اسلام و رای مردم بنیان گذارده شده باشد.
اصطلاح « جمهوری اسلامی » را امام ابتدا در پاریس در توصیف نظام مطلوب و مورد نظر خود به كار برد. « جمهوریت » مورد نظر به همان معنای رایج یعنی مردمی بودن حكومت است . ایشان در پاسخ به سوال خبرنگاری مبنی بر چیستی حكومت در جمهوری اسلامی در تاریخ ۲۰ مهر ۵۷ می فرماید : « رژیم اسلامی و جمهوری اسلامی یك رژیمی است متكی بر آرای عمومی و رفراندوم عمومی » .(1)
بنابراین « جمهوریت » نظام به پذیرش حق مردم در انتخاب نوع نظام سیاسی و حاكمان اشاره داشته و شكل و قالب حكومت مورد نظر امام را تشكیل می دهد و در این نظام مردم به عنوان یكی از اركان مشروعیت نظام سیاسی جمهوری اسلامی تلقی می شوند به گونه ای كه نظر و رای مردم فقط در مراحل اولیه تاسیس نظام شرط نبود بلكه جمهوری اسلامی به حضور دائمی و نظارت همیشگی آنها بر مسئولین مقید می باشد.البته در كنار آن « اسلامیت » هم ركن مهم دیگر نظام مورد نظر امام است كه بارها بر آن تاكید نمودند. و در واقع این ركن است كه جمهوری اسلامی را از دموكراسی های غربی جدا می سازد. اسلام محتوا و ماهیت اصلی این نظام را تشكیل داده و ضوابط و احكام و مقررات اسلامی مبنای اصلی سیاستها و قوانین آن محسوب می شوند.
یكی از مهمترین ابزارهای مشاركت سیاسی مردم و تحقق نظام « جمهوری اسلامی » عرصه انتخابات مختلف می باشد كه اگر با دوراندیشی و اتخاذ تدابیر و مقدمات آن از سوی مسئولان و سایر دست اندركاران عملی شود می تواند « جمهوری اسلامی » را در برابر تمامی توطئه ها بیمه نموده و از آسیبها و خطرات داخلی و خارجی مصون دارد.در اینجا به برخی بایدها و نبایدها در عرصه انتخابات كه در دیدگاه و اندیشه های معمار كبیر جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی(ره به آنها پرداخته شده است می پردازیم .
● اهمیت انتخابات و نقش مردم :انتخابات تجلی حضور و مشاركت سیاسی مردم و عرصه تحقق اراده ملت برای تعیین سرنوشت خویش است از اینرو انتخابات دارای اهمیت و جایگاه بلندی است و مردم نقش بزرگی در ایفای این رسالت و تكلیف بزرگی بر دوش خواهند داشت .امام خمینی(ره) درباره اهمیت حضور و شركت مردم در انتخابات می فرمایند : « این وظیفه ای است الهی وظیفه ای است ملی وظیفه ای است انسانی وظیفه ای است كه ما باید به آن عمل بكنیم همه مان باید در انتخابات شركت بكنیم . » (۲)
با توجه به این اهمیت و نقش حضور مردم در صحنه انتخابات است كه باید همت و تلاش تمامی مسئولان دست اندركاران كاندیداها و رسانه ها به این امر معطوف شود كه با اقدامات سنجیده و تدابیر لازم و فضاسازی مناسب زمینه های حضور حداكثری مردم در انتخابات را فراهم ساخته تا موجب امید بیشتر دوستداران و ناامیدی و شكست دشمنان اسلام را فراهم نمایند.
● پرهیز از تخریب :انتخابات در نظام اسلامی دارای شرایط و آداب خاص خود می باشد به گونه ای كه كاندیداها و طرفداران آنان نباید از هر شیوه ای برای موفقیت و دستیابی به اهداف خود استفاده كنند چرا كه پذیرش مسئولیتها در نظام اسلامی قبول رسالتی الهی و ملی برای تحقق آرمانهای اسلامی و خدمت به مردم است . بنابراین چارچوبها و ضوابط دینی اخلاقی اجتماعی و فرهنگی باید مورد توجه قرار گیرد و به هیچ عنوان نباید شخصیت حیثیت و آبروی افراد دستخوش تمایلات و خواسته ها و اغراض دنیایی دیگران قرار گیرد.متاسفانه انتخابات در نظام اسلامی به سمت ناخوشایند و نامطلوبی پیش می رود و برخی افراد از هر شیوه ای ناپسند و غیراخلاقی برای تخریب رقیب و بیرون راندن او از صحنه انتخابات استفاده می نمایند.
امام خمینی (ره) خطاب به كاندیداها و طرفداران آنان بیان می دارند : « از آقایان كاندیداها و دوستان آنان انتظار دارم كه اخلاق اسلامی ـ انسانی را در تبلیغ برای كاندیدای خود مراعات و از هرگونه انتقاد از طرف مقابل كه موجب اختلاف و هتك حرمت باشد خودداری نمایند . » (۳) معلوم نیست چرا عده ای برای رسیدن به پست و مقام و باصطلاح خدمت به مردم ! اینگونه بی مبالاتی نموده و حاضر می شوند هرگونه اتهام تهمت و ناسزا را به دیگران ببندند. « حیثیت و آبروی مومن در اسلام از بالاترین و والاترین مقام برخوردار است و هتك مومن چه رسد به مومن عالم از بزرگترین گناهان است و موجب سلب عدالت است » (۴)
زیبنده نظام اسلامی نیست كه كاندیداها و طرفداران آنان در شیوه های تبلیغاتی خود از هر روش و شیوه ای همچون كشورهای غربی برای تخریب چهره ها استفاده نموده تا از این طریق برای خود چهره ای بسازند. چه بسا این روش در آینده گریبان این افراد را نیز بگیرد.امام خمینی (ره) در بیانات خود درباره تبلیغات انتخاباتی به نكته مهم و اساسی اشاره كرده و از هرگونه روشی كه با شئون اسلام منافات داشته برحذر داشتند؛ « نصیحتی است از پدری پیر به تمامی نامزدهای مجلس شورای اسلامی كه سعی كنند تبلیغات انتخاباتی شما در چارچوب تعالیم و اخلاق عالیه اسلام انجام شود و از كارهایی كه با شئون اسلام منافات دارد جلوگیری گردد. باید توجه داشت كه هدف از انتخابات در نهایت حفظ اسلام است . اگر در انتخابات حریم مسائل اسلام رعایت نشود چگونه منتخب حافظ اسلام می شود. باید سعی شود تا خدای ناكرده به كسی توهین نگردد . » (۵)
اگر واقعا هدف از پذیرش مسئولیت در نظام اسلامی حفظ اسلام و خدمت به مردم است تهمت و افترا و هتك حرمت و…. چرا ! مگر اینكه خدای ناكرده اغراض دیگری در كار باشد.
● معیارهای انتخاب : با توجه به نقش و رسالت بزرگی كه نمایندگان مجلس شورای اسلامی در رابطه با تدوین قوانین و مقررات اسلامی و ملی برعهده دارند باید از شرایط و ویژگیهای خاصی برخوردار بوده تا این مهم محقق گردد.« مركز همه قانونها و قدرتها مجلس است مجلس هدایت می كند همه را و باید بكند » (۶)
با توجه به این نقش و رسالتی كه مجلس دارد ملت باید نمایندگانی را برگزینند كه از هر جهت شایستگیهای نمایندگی ملت مسلمان ایران را داشته باشند معتقد به دو ركن مهم نظام یعنی « جمهوریت » و « اسلامیت » باشند تا هنگام بررسی لوایح و طرحها این دو ركن مهم را مورد توجه قرار دهد.بنیانگذار جمهوری اسلامی در یكی از بیانات خود درباره ویژگی های لازم برای نمایندگی مجلس می فرماید : « من متواضعانه از شما می خواهم كه حتی الامكان در انتخاب اشخاص با هم موافقت نمایید و اشخاصی اسلامی متعهد غیرمنحرف از صراط مستقیم الهی در نظر بگیرید و سرنوشت اسلام و كشور خود را به دست كسانی دهید كه به اسلام و جمهوری اسلام و قانون اساسی معتقد و نسبت به احكام نورانی الهی متعهد باشند و منفعت خود را بر مصلحت كشور مقدم ندارند . » (۷)
● انتخابات تجلی وحدت :انتخابات یكی از عرصه های تجلی وحدت و نمایش وحدت مردم است و باید تمامی تلاشها و اقدامات در این راستا صورت گیرد. متاسفانه گاهی در انتخابات وحدت ملی جامعه دچار آسیب شده و ضربات و خسارتهای بزرگی را بر مردم و جامعه تحمیل می نماید در این زمینه اگر مسئولان كاندیداها طرفداران آنها رسانه ها و بویژه جناحها و گروههای سیاسی روش معقول منطقی و در چارچوب اصول را در پیش گیرند. این اصل مهم نه تنها آسیب نمی بیند بلكه موجب وفاق ملی و وحدت و انسجام بیشتر جامعه می شود.این نكته مهم نباید مورد غفلت و یا احیانا شیطنت برخی قرار گیرد.
امام خمینی با توجه به وجود دو دیدگاه و دو تفكر در جامعه ضرورت وحدت و پرهیز از اختلاف را مورد تاكید قرار داده و فرمودند « البته دو تفكر هست باید هم باشد دو رای هست باید هم باشد سلیقه های مختلف باید باشد لكن سلیقه های مختلف اسباب این نمی شود كه انسان با هم خوب نباشد…. اگر در یك ملتی اختلاف سلیقه نباشد این ناقص است .اگر در یك مجلس اختلاف نباشد این مجلس ناقص است . اختلاف باید باشد اختلاف سلیقه اختلاف رای مباحثه جار و جنجال اینها باید باشد لكن نتیجه این نباشد كه ما دو دسته بشویم دشمن هم باید دو دسته باشیم در عین حالی كه اختلاف داریم دوست هم باشیم . » (۸)
بنابراین نباید رقابتهای انتخاباتی زمینه ای را برای پراكندگی و اختلاف در جامعه و ملت را فراهم سازد. بویژه احزاب و جناحهای سیاسی باید مواظب عوامل و دستهای ناپاك باشند كه در آنها رسوخ نكنند.« من احتمال می دهم كه عوامل و دستهای ناپاكی بخواهند از رقابتهای انتخاباتی در رسیدن به آرزوهای خود استفاده كنند و با طرح مسائل پوچ و بی معنا دلها را از یكدیگر جدا سازند . » (۹)
از این رو بر همگان است كه با هوشیاری و درایت كامل مواظب القائات وسوسه انگیزان و نفاق تفرقه افكنان و وحدت شكنان بوده و در راه اتحاد و همدلی تمامی نیروهای متعهد و دلسوز نظام حركت نمایند و انتخابات را به عرصه اتحاد و انسجام ملت و جامعه تبدیل نمایند.
● حسن اجرای انتخابات :صندوقهای رای امانتهای ملت در دست مسئولان امر است و باید با حساسیت تمام از این امانتهای مردم نگهداری شود باید دقت شود كه حتی یك رای از كسی ضایع نشود. هیچ مصلحتی نباید موجب خدشه دار شدن آرای مردم شود و انگیزه های شخصی و تمایلات فردی و گروهی و جناحی نباید بر مصالح عمومی و حقوقی افراد مقدم شود.
امام خمینی(ره) این مهم را مورد توجه قرار داده و به مسئولین گوشزد فرمودند : « اینجا ما كار نداریم ما خودمان بین خودمان و خدای تبارك و تعالی باید فكر بكنیم كه شما مسئول این مساله هستید هم مسئول كار خودتان و هم مسئول مسئولین دیگری كه تحت نظر شما هستند هستید كه جریان انتخابات یك جریان صحیح باشد. هیچ كس در انتخابات بر دیگری مقدم نیست . » (۱۰)
منابع و ماخذ
۱ ـ صحیفه امام ج ۳ ص ۵۱۴
۲ ـ همان ج ۱۸ ص ۳۱۸
۳ ـ همان ج ۱۲ ص ۱۲
۴ ـ انتخابات در اندیشه امام خمینی (ره ) تبیان دفتر اول ص ۳۳۴
۵ ـ همان ص ۱۳۴
۶ ـ همان ص ۳۳۷
۷ ـ صحیفه امام ج ۱۲ ص ۴۹
۸ ـ همان ج ۲۱ ص ۴۷
۹ ـ همان ص ۴۷
۱۰ ـ همان ج ۱۸ ص ۳۸۰
