حمام وکیل شیراز –
از دوره حکومت کریم خان زند که خود را وکیل الرعایا می خواند؛ آثار زیبا و مجموعه های بزرگی در شهر شیراز بر جای مانده است. افزون بر بناهای حکومتی، عمارت های تشریفاتی و قصرهای محل سکونت که در گوشه و کنار این شهر دیده می شود؛ آنوبانینی می تواند از تعدادی مسجد، بازار و کاروانسرا که همگی به نام وکیل یا زند خوانده می شوند نام ببرد.
یکی از این بناها حمام وکیل نام دارد که با 11 هزار متر مربع مساحت، 8660 متر زیربنا، 120 متر طول و 80 متر عرض در سال 1187 ه. ق. توسط كریم خان زند در محله درب شاهزاده، خیابان طالقانی فعلی و در حد فاصل حمام وكیل و بازار وكیل ساخته شده است.
این حمام بزرگ،از پیشرفته ترین اصول معماری زمان خود برخوردار است. برای مثال؛ ورودی حمام کوچک بوده و با شیبی ملایم به هشتی ورودی که پایین تر از سطح زمین قرار دارد می رسد. ورودی به رختکن، زاویه دار ساخته شده و همه این ملاحظات برای این بوده که از ورود سرما به داخل و از خروج گرما به خارج از حمام جلوگیری شود. گرم خانه با سنگ فرش پوشیده شده؛
اما جالب توجه اینکه در زیر این سنگ فرش دالان های کم عرض و باریکی ساخته شده که هوای گرم و بخار آب در آن جریان می یافته تا کف حمام زودتر گرم شود. در جنوب گرم خانه، خزینه قرار دارد که دو دیگ بزرگ برای گرم کردن آب داشته است. در دو طرف محوطه گرم خانه، دو شاه نشین و در دو طرف خزینه، دو حاکم نشین ساخته شده است. در وسط هر حاکم نشین نیز حوضی از سنگ مرمر دیده می شود. در زیر گنبد، نقوش زیبایی وجود دارد که داستان های آنها از مذهب، سنت، علائق و رویاهای مردم این دیار سرچشمه می گیرد.
بر فراز سردر مسجد، كتیبه ای كاشی كاری شده قرار دارد كه با خط نسخ آیات قرآنی بر روی آن نگاشته شده و در پایان نیز تاریخ 1306 ه. ق. قید گردیده است. بر فراز آن نیز در میان فضایی كاشی كاری شده، كتیبه ای قرار دارد كه نام فتحعلی شاه و حسین علی میرزا با خط ثلث نگاشته شده است.
