آيا همه کم‌خوني‌ها به دليل فقر آهن است؟متاسفانه بسياري از بيماران دچار کم‌خوني بدون اين که نوع کم‌خوني و وجود کمبود آهن در آنان اثبات شود، به مصرف آهن روي مي‌آورند.
نکات مهمي در مورد سودها و زيان‌هاي درمان با مکمل آهن :
در مجموع حدود چهار گرم آهن در کل بدن وجود دارد که نيمي از آهن، يعني دو گرم در ساختمان هموگلوبين و ميوگلوبين که مواد تشکيل‌دهنده گلبول‌هاي قرمز و عضلات است، به کار رفته و بقيه آن در کبد و ديگر اندام‌ها ذخيره شده است.
از آنجا که تعداد کمي از غذاهاي مصرفي داراي آهن قابل توجهي است، سيستم دقيقي در بدن طراحي شده است که سلول‌هاي قرمز خون و سلول‌هاي عضلاني که منابع اصلي آهن در بدن هستند، زمان فرسودگي به شکلي از رده خارج مي‌شود که آهن موجود در آنها دوباره به چرخه طبيعي بدن برمي‌گردد و تنها بخش کوچکي از آن دفع شود. به اين ترتيب در حالت عادي، يعني تا زماني که خونريزي وجود ندارد، بدن نيازمند مصرف مواد حاوي آهن کمي است.
اگر فرض کنيم يک خانم به طور متوسط 80 سي‌سي خون را در يک سيکل ماهانه از دست بدهد، اين ميزان خون معادل حدود 50 ميلي‌گرم آهن است که باعث مي‌شود نياز او دو برابر فردي شود که خونريزي ماهانه ندارد.
به اين ترتيب اين دسته از خانم‌ها نيازمند مصرف غذاهاي حاوي آهن بيشتري هستند. اين غذاها شامل جگر سياه، قلوه و نيز گوشت‌هاي قرمز مي‌شود. البته سبزيجاتي مثل جعفري، عدس و اسفناج نيز حاوي آهن است که چندان قابل توجه نيست.
اکنون به سوال اول بازمي‌گرديم: آيا مي‌توانيم هرگاه کم‌خوني را تشخيص داديم ابتدا به بيمار توصيه کنيم مدتي قرص آهن مصرف کند تا شايد کم‌خوني او برطرف شود؟
جواب اين سوال قطعا منفي است و بايد تاکيد شود که در بسياري اوقات، بيماري‌هاي ديگري مسئول کم‌خوني است و مصرف اشتباهي آهن نه‌تنها آنها را درمان نمي‌کند، بلکه با زياد شدن ميزان آهن در بدن، فرد دچار افت قدرت ايمني شده و مستعد عفونت مي‌شود.
اين مشکل زماني تشديد مي‌شود که وقتي فرد با مصرف آهن کم‌خوني‌اش درمان نمي شود، به اشتباه ميزان دارو را زياد کرده و مدت طولاني به مصرف آن ادامه مي دهد که در اين صورت با رسوب آهن در کبد، لوزالمعده، قلب و مفاصل اين اندام‌ها دچار آسيب‌هاي شديد و خطرناک مي‌شوند.
تجمع بيش از حد آهن در بدن، بيماري هموکروماتوز (Hemochromatosis) را ايجاد مي‌کند. براي آشنايي با اين بيماري روي آن کليک کنيد.
مکمل‌هاي آهن را همراه با غذا مصرف نکنيد
مکمل آهن همراه با غذا يا بلافاصله قبل و بعد از غذا نبايد مصرف شود، زيرا در اين صورت با ديگر عناصر غذايي تداخل پيدا کرده و از ميزان جذب آن کاسته مي‌شود.
اگر بلافاصله بعد از مصرف ماست، شير يا فرآورده‌هاي لبني، مکمل آهن استفاده شود، آهن در دستگاه گوارش با کلسيم موجود در لبنيات تداخل جذب پيدا کرده و به طور کلي از جذب آهن کاسته مي‌شود.
در ضمن مکمل‌هاي دارويي را فقط بايد با تجويز پزشک استفاده کرد.
اگر بيش از اندازه مکمل آهن مصرف شود مشکل چنداني ايجاد نمي‌شود، اما در مبتلايان به تالاسمي به هيچ عنوان مکمل آهن توصيه نمي‌شود، چرا که غلظت خون در اين افراد را بالا مي‌برد.
داروهاي مکمل خارجي املاح ارگانيک دارند و بدن راحت‌تر آنها را تحمل مي‌کند، اما در مکمل‌هاي ايراني املاح کاني وجود دارد و ممکن است در بعضي افراد عوارضي چون استفراغ و تهوع داشته باشد.
