مروری بر اناتومی و فیزیولوژی کلیه
کلیه ها دو عضو لوبیایی شکل هستند که در طرفین خط وسط ( ستون فقرات) و عروق بزرگ در قسمت فوقانی فضای خلفی صفاق قرار گرفته اند. قطب فوقانی انها در محازات مهره ی دوازدهم پشتی و قطب تحتانی انها در محازات سومین مهره کمری قرار دارد. طول کلیه ها تقریبا 10-12 سانتی و برابر با سه مهره از ستون فقرات می باشد و طوری قرار گرفته اند که اولین مهره ی کمری در محازات ناف کلیه واقع می شود. قطر کلیه 3-4 سانتی متر و پهنای ان 5-6 سانتی متر می باشد. در طرف راست بدن به علت حضور کبد، موقعیت کلیه راست اندکی پایین تر از کلیه چپ است . کلیه در افراد بالغ 170-130 گرم وزن دارد.
مجموع دارای 2400000 نفرون می باشند. از نظر گردش خون کلیه ها 22 درصد از برون ده قلب ( برابر 1200میلی لیتر ) را به خود اختصاص می دهند. میزان فیلتراسیون گلومرولی هر دو کلیه 125 میلی لیتر در دقیقه است .
کناره داخلی کلیه مقعر است و ناف کلیه در این قسمت می باشد. از ناف کلیه اعصاب، عروق خونی و لنفی و حالب به ان وارد و خارج می شوند. واحد عملی کلیه نفرون می باشد و ادرار در این قسمت تشکیل می شود . دو کلیه در کلیه دارای اعمال مختلفی می باشند که شامل :
دفع مواد سمی و زائد ناشی از متابولیسم
تنظیم اب و الکترولیتها
تنظیم اسید و باز
تنظیم فشار خون
هورمون سازی
تبدیل ویتامین دی به شکل فعال ان
خون سازی که به وسیله ارتروپوئیتین که باعث تحریک مغز و استخوان می شود
این عمل صورت می گیرد .
بیماری نارسایی کلیه
نارسایی کلیه به حالتی اطلاق می شود که در نتیجه کاهش عملکرد کلیه ها، مواد زاید و سمی ناشی از متابولیسم در بدن تجمع می یابند. همچنین اختلال در تعادل اب و الکترولیتها، تعادل اسید و باز ، و عملکرد اندوکرین کلیه ایجاد می شود. مایع در بدن انباشته شده و مقدار ادرار بیمار به 400 میلی لیتر در شبانه روز کاهش می یابد که به این حالت اولیگوری می گویند و اگر کمتر از 50-100 میلی لیتر در شبانه روز باشد انوری گفته می شود.
باید توجه داشت که در اثر فرایند متابولیسم حدود 200 نوع ماده ی زائد و سمی مانند : اوره، کراتین، اسیداوریک و غیره در بدن تولید می گردد که در این مورد توسط کلیه و از طریق ادرار از بدن دفع می گردند. یک فرد بزرگسال سالم که رژیم غذایی معمولی مصرف می کند. روزانه حداقل به 400 میلی لیتر برون ده ادراری جهت دفع مواد زاید و سمی ناشی از متابولیسم از طریق کلیه نیاز دارد. در نارسایی کلیه به علت کاهش میزان فیلتراسیون گلومرولی و کاهش ادرار ، مواد زائد و سمی ناشی از متابولیسم در بدن افزایش می یابد . در یک بیمار برونده ادرار، روزانه حدود 5/1 لیتر اب، 10-30 گرم اوره و 5/0-1 گرم کراتین در بدن تجمع می یابد.
نارسایی کلیه ، یک بیماری سیستمیک است که بیشتر بیماریهای کلیه و مجاری ادرار در نهایت به ان ختم می شوند. نارسایی کلیه با توجه به ماهیت و سیر بیماری، به دو فرم حاد و مزمن می باشد.
نارسایی حاد کلیه
نارسایی حاد کلیه به کاهش ناگهانی و تقریبا کامل عملکرد کلیه گفته می شود. در نارسایی حاد کلیه طی یک دوره ی چند ساعته تا چند روزه فیلتراسیون گلومرولی کاهش پیدا می کند و همزمان میزان اوره و کراتین افزایش پیدا می کند.
نارسایی مزمن کلیه
اصطلاح نارسایی مزمن کلیه به وجود نارسایی پیشرفته و غیر قابل برگشت کلیه که معمولا پیشرونده نیز است اطلاق می شود. برخی منابع به بیماری نارسایی مزمن کلیه، بیماری کلیه مرحله نهایی نیز می گویند.نارسایی مزمن کلیه ممکن است به تدریج در طی چندین سال و یا به دنبال یک حمله نارسایی حاد کلیه که بیمار نتواند از ان رهایی و بهبود یابد ایجاد شود.
