عدم پذیرش قطعنامه 598 توسط امام “
دلايل عدم پذيرش آتش بس از سوي حضرت امام(ره) در سال دوم جنگ چه بود؟
قبل از پاسخگويي به اين پرسش لازم است مقدمه اي بيان گردد:
جمهوري اسلامي ايران از آغاز تجاوز رژيم عراق، خواهان صلح بوده است اما صلحي حقيقي و شرافتمندانه. بديهي است صلح از نظر حقوق بين الملل بايد حاوي مقدمات زير باشد:
1. دفع آتش تجاوز
2. شناسايي متجاوز
3. تعيين خسارات و تنبيه متجاوز
4. تضمين صلح و بقاي آن به کشور مورد تجاوز
با توجه به اين مقدمات در کليه نظرها و بيانيه هاي شخصيت ها و رؤساي دولت ها و مجامع بين المللي که هياهوي صلح و آتش بس بعد از فتح خرمشهر به راه انداختند تماما فاقد موارد فوق بودند. شوراي امنيت سازمان ملل که بر اساس منشور سازمان در اين رابطه مسئول بوده است در قطعنامه 514 و قطعنامه هاي بعدي به جاي فلظ «منازعه» بين ايران و عراق از کلمه «وضعيت» استفاده مي کرد، اين دو واژه از نظر حقوق بين الملل تعريف خاص خود را دارند. در اعلان «وضعيت» هيچ مسئوليتي متوجه شوراي امنيت سازمان نمي شود ولي اعلان «منازعه» براي شوراي امنيت مسئوليت مي شد، به همين دليل از کاربرد واژه «منازعه» در صدور قطعنامه ها خودداري مي کرد. بنابراين شورايي که دفع مخاصمه بين کشورها را به عهده دارد تا اين اندازه از مسئوليتش طفره مي رود. ايران به اميد کدام مرجع ديگري دست از دفاع مقدس خود مي کشيد؟ آيا شعار صلح را بدون توجه به مقدمات و راهکاري عملي آن با آب و تاب مطرح نمودن، خيانت به واژه مقدس «صلح» نيست؟ آيا با اين وجود، عدم پذيرش صلح فريبان مدعي از سوي ايران کار خردمندانه اي نبوده است؟
با ذکر اين مقدمه؛ اکنون به اين موضوع مي پردازيم که ايا اصلا حضرت امام خميني(ره) پس از فتح خرمشهر خواهان خاتمه دادن به جنگ بود يا خير؟
در کل بايد گفت که امام(ره) همواره خواهان پايان دادن به جنگ بود اما پاياني که متضمن حقوق ملت مظلوم ايران باشد، اما از اين که پس از فتح خرمشهر مصرا خواهان پايان بخشيدن به جنگ بود يا خير، هيچ مدرک و سندي در دست نيست. وانگهي امام راحل(ره) در هر کاري به نظر کارشناسان و متخصصان بسيار اهميت مي داد، تحقيقا اگر نظر فرماندهان و کارشناسان جنگ مبتني بر ادامه دفاع مقدس بود، امام هان نظر را مي پذيرفتند، و از همه مهم تر لحن سخنان و محتواي رهنمودهاي امام خميني(ره) به ويژه پس از فتح خرمشهر، گوياي صلحي عادلانه بود ه از ارکان حقوقي صلح حکايت مي کرد. براي مثال معظم له طي سخناني در جمع گروهي از دانشجويان دانشکده افسري ارتش و مسئولين اين دانشکده فرمودند: «از اول هم صلح طلب بوديم و صلح يکي از اموري است که ما به تبع از اسلام قبول کرديم. صلح اسلامي، صلحي که برادر مي شوند بعد از صلح و ما طالب اين هستيم. اما صلحي که اصلا اعتنا نکنند به اين که جنايت کردند در اين جا و اعتنا نکنند به اين که غراماتي وارد شده است و بايد جبران بکنند، خساراتي وارد شده است و بايد جبران بکنند اين اسمش صلح نيست، اين اسمش را مي تواني بگذاريم صلح صدامي.»روزنامه جمهوري اسلامي، 61/7/12
امام راحل؛ همين منطق را تا پايان جنگ دنبال نمودند و حي مفاد قطعنامه 598 را که پذيرفتند متضمن صلح واقعي و عادلانه ندانستند، از اين جهت پذيرش آن را چون نوشيدن جام زهر دانستند، بنابراين مي توان در يک کلام گفت که امام امت، بر اساس حفظ مصلحت اسلام و مسلمين تصميم گيري مي کرد. کما اين که پذيرش قطعنامه 598 نيز بر اساس همين مسئله صورت پذيرفت. اين مسئله در پيام تاريخي ايشان پس از قبول قطعنامه، به چشم مي خورد: «و اما در مورد قبول قطعنامه که حقيقتا مسئله بسيار تلخ و ناگواري براي همه و خصوصا براي من بود، اين است که من تا چند روز قبل به همان شيوه دفاع و مواضع اعلام شده در جنگ معتقد بودم و مصلح نظام و کشور و انقلاب را در اجراي آن مي ديدم، ولي … با توجه به نظر تمامي کارشناسان سياسي و نظامي سطح بالاي کشور که من به تعهد و دلسوزي و صداقت آنان اعتماد دارم، با قبول قطعنامه و آتش بس موافقت کردم و در مقطع کنوني آن را به مصلحت انقلاب و نظام مي دانم.»
براي مطالعه بيشتر ر.ک:
– تاريخ دفاع مقدس، دکتر اسماعيل منصوري لاريجاني، بنياد حفظ آثار و ارزش هاي دفاع مقدس، 1380.
– تاريخ سياسي جنگ تحميلي، دکتر علي اکبر ولايتي، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، 1376.
– مجموعه مصاحبه روزنامه کيهان با آقاي هاشمي رفسنجاني، بهمن 1382. (لوح فشرده پرسمان، اداره مشاوره نهاد رهبري، كد: 1/102760
