مقدمه
ساخت بیمارستان مرکز طبی کودکان در سال 1337 توسط مرحوم دکتر حسن اهری پیشنهاد شد ایشان فکر ساخت این مرکز را رهاورد سفری دانست که به همراه مرحوم دکتر محمد قریب بنیانگذار طب نوین اطفال ایران به شهر مونترال کانادا برای شرکت در نهمین کنگره بین المللی بیماریهای کودکان داشتند در این سفر ایشان از بیمارستان های کودکان ان شهر و شهر تورتنو مرکز علمی ویژه کودکان در امریکا بازدید داشتند. بسیاری از ان مراکز توسط نیکوکاران با توان مالی متفاوت حمایت می شدند . ایشان در تحقق این هدف بر روی کمک افراد و سازمانهای نیکوکار برنامه ریزی کرد و به عنوان اولین گام اندوخته خود را در فروردین سال 1340 برای این منظور اهدا کرد پس از ان با ارائه شواهد و امار موجود در مورد مرگ و میر و شیوع بیماریهای کودکان به نیکوکاران نظر انها را جهت ساخت این مرکز جلب نمود.
در سال 1928 WALTER DANDY نخستین بخش مراقبت ویژه جهت بیماران بعد از عمل جراحی اعصاب را در بیمارستان جان هاپکینز تاسیس کرد.
بخش مراقبت ویژه یا NICU قسمتی از بیمارستان است که برای ارائه خدمات درمانی و مراقبتی به نوزادان نارس یا بیمار در نظر گرفته شده است .
NICU های اولیه در سال 1950 تا 1960 میلادی توسط متخصصان کودکان و با هدف درمان نوزادان بد حال به وجود امدند .
اهداف NICU
تامین گرمای لازم نوزاد
جداسازی او از محیط الوده خارج از رحم مادر
پیشگیری از انتقال عفونت
تغذیه مخصوص و دسترسی اسان و سریع به ابزار و تجهیزات پزشکی تخصصی و پزشکان متخصص
مهم ترین عوامل بودند که فضا را برای بستری نوزادان و درمان ان ها در این بخش اماده کردند .
ورود و خروج افراد در NICU محدود می باشد تا محیط برای نگهداری نوزادان پاک و عاری از عوامل بیماری زا باشد .
Nicu مخصوص نوزادانی هستند که وزنی بسیار کمتر از معمول یا بیماریهای بسیار شدید دارند . بعضی از این نوزادان حاصل بارداری های چند قلویی و نوزادان نارسی که زودتر از زمان مقرر بدنیا امده اند .
در nicu پذیرش نوزادان در بدو تولد صورت می گیرد مانند:
نوزادان پره مچور
نوزادان پره ترم
بیماران با منشا و علل مادرزادی
بیماری با منشا ژنتیکی
بیماران بامنشار انومال مادرزادی
ساختار بخش
از لحاظ ساختار فیزیکی این بخش باید پایین ترین الودگی صوتی و توقف را داشته باشد . نوزادان نارس غالبا بیشتر ماههای اول زندگی خود را در NICU می گذرانند.
محدودیت های فیزیولوژی و نارسی سیستم عصبی مرکزی، نوزادان نارس را نسبت به اثرات صدا اسیب پذیر کرده است .
نوزادان نارس در مواجهه با سروصدا دچار نوسانات ضربان قلب و تعداد تنفس، کاهش اشباع اکسیژن خون شریانی، تغییرات فشار خون و همچنین اختلال در وزن گیری ، خواب و یادگیری می شود .
صدای بلند بر روند تکامل ابتدایی حسی و عصبی نیز اثرات سو داشته و می تواند باعث اختلال در تکامل طبیعی سیستم حسی و عصبی و بروز مشکلات رفتاری، گفتاری و شنوایی شود . اکادمی طب امریکا استاندارد تراز صدا در NICU را به صورت متوسط تراز صوت محیط کمتر از 45DB بیان کرده است.
بخش NICU باید با فضای ورودی شروع و بعد به اتاق رخت کن و استراحت و در اخر تخت های بستری وجود داشته باشد
بخش باید روبروی استیشن باشد .
باید از نور ملایم استفاده کرد چون نور زیاد باعث تحریک و شوک در نوزادان می شود .
امکانات بخش NICU
سیستم اکسیژن
ساکشن مرکزی
تختهای برقی
ونتیلاتور
پرسنل ویژه مجرب که با تجهیزات و بحران های احیا و CPR اشنایی کامل دارند.
کادر پزشکی متخصص و فوق متخصص
NICU معمولا در مجاورت بخش زنان و زایمان، بخش نوزادان و اتاق عمل و اتاق زایمان قرار دارد .
در کلیه بخش های نوزادان یا NICU باید سینک و وسایل دستشویی مناسب در نقاط مختلف به خصوص ورودی بخش موجود باشد . مهم ترین راه انتقال عفونت به نوزادان در NICU از طریق دستا های پرسنل می باشد .
ضدعفونی کردن دست در NICU
قبل از ورود به NICU
پیش از انجام هر نوع اقدام تهاجمی
پیش از تهیه محلول ها یا مایعات داخل وریدی
قبل از مصرف کردن داروها یا مایعات داخل وریدی
تجهیزات مراقبت های ویژه نوزادان
1- وارمر
2- ایزوله یا انکوباتورها
3- مانیتورها
4- ونتیلاتور
5- ونتیلاتور CPAP
6- تخت احیا نوزدان
7- فتوتراپی
8- بیلی روبین ——
9- دستگاه رگ یاب لیزری
وارمرهای نوزدان
وارمرها تخت هایی هستند با گرم کننده هایی تابنده که در قسمت بالای تخت تعبیه شده است والدین می توانند نوزادان خود را روی وارمر لمس کنند اما بهتر است قبل از انجام این کار با پرستار مسئول هماهنگ شوند.
علل عدم توانایی نوزادان در تنظیم حرارت
1- کم بودن سطح بدن نسبت به وز
2- ضعف عایق بندی نوزاد و کم بودن چربی زیر پوست
3- اندازه سر نوزاد
ایزوله یا انکوباتورها
تخت های کوچکی هستند که از پلاستیک تمیز و سخت ساخته شده اند. انکوباتورهای پرتابل جهت انتقال داخل بخش های بیمارستانی و یا انتقال از بیمارستا به مراکز دیگر است . دمای داخل انکوباتورها کنترل شده و روی صفحه ای نشان داده می شود این کار به این دلیل صورت می گیرد که نوزادان نارس اغلب در حفظ دمای بدنشان دچار مشکل می شوند دریچه های که روی دستگاه انکوباتور تعبیه شده این اجازه را می دهد که پرستار و پزشکان نوزاد را معاینه و والدین نوزاد را لمس کنند .
از پارامترهای قابل کنترل در انکوباتور می توان به حرارت، رطوبت و اکسیژن اشاره کرد. دمای انکوباتور حداقل بین 32 تا 36 درجه سلسیوس می باشد روطوبت نسبی نباید بیش از 10+_ درصد واقعی باشد .
مزایای انکوباتور
محیط شفاف
کنترل خودکار
دوجداره بودم
سیستم کنترل رطوبت
سیستم تامین اکسیژن و تهویه هوا و ایزولاسیون است
مانیتورها
نوزادان بستری در NICU متصل به صفحات نمایشگری هستند که پرستار را بطور مداوم از علایم حیاتی نوزاد با خبر می کند، نوزادانی که مانیتور می شوند اغلب توسط پرستار در وضعیت های ارام مثل خوابیده به شکم یا پهلو قرار داده می شود.
لیدهای سینه ای مانیتورها شامل برچسب های کوچک بدون درد هستند که به سیمی متصلند و برای نوزاد خطری ندارد . این لیدهای سینه ای قادرند ضربان قلب و تعداد تنفس نوزاد را شمارش کنند . این دستگاه می تواند سطح اکسیژن خونی را روی مانیتورنشان دهد که این کار از طریق یک پروب بدون درد ایجاد می شود . پروب درجه حرارت توسط سیمی به پوست نوزاد چسبانده می شود ومی تواند درجه حرارت کودک را نشان دهد، یک کاف فشار سنج نیز دارد که در موقع لزوم فشار خون نوزاد را کنترل می کند.
ونتیلاتورها
گاهی اوقات نوزادان بستری در NICU جهت تنفس به کمک ویژه احتیاج پیدا می کنند این نوزادان توسط لوله تراشه به دستگاه ونتیلاتور متصل می شوند. کودکانی که به مدت طولانی یا ماه ها در NICU بستری می باشند ممکن است تراکئوستومی شده باشند( تراکئوستومی روشی است که در ان لوله از قسمت گردن مستقیما داخل نای گذاشته می شود. )
ونتیلاتور CPAP
در این روش نیز برای کمک به تنفس نوزادان نارس اکسیژن با فشار از طریق شاخک های بینی یا از طریق ماسک های مخصوص به نوزادان داده می شود.
تخت احیا نوزاد
تخت احیا نوزاد دارای قابلیت های زیر می باشد .
کنترل حرارت به صورت خودکار متناسب با درجه حرارت بدن نوزاد توسط کنترل و انتخاب حالت دستی
ایجاد گرما موضعی بر بدن نوزاد از 30 تا 38 سانتی گراد
امکان تغییر زاویه تخت نوزاد به صورت مکانیکی تا 14 درجه در 2 جهت
قابلیت حرکت دادن هر دستگاه به طرفین به وسیله ضامن پشت برای عکس برداری X-RAY
دارای صفحه نمایشگر خروجی حرارت
دارای لامپ معاینه مرکزی و لامپ معاینه کناری در دو ردیف
فتوتراپی
افزایش بیلی روبین خون، شایع ترین علت بستری نوزادان رسیده و سالم در بیمارستان است
روش های درمانی مورد استفاده برای درمان زردی نوزاد و پیشگیری از عوارض ان فتوتراپی است .
فتوتراپی معمول با قدرت 6 تا 12 میکرووات بر سانتی متر مربع بر نانومتر ، برای زردیهای متوسط و فتو تراپی با قدرت بالا 25 میکروات بر سانتی مترمربع بر نانومتر مانند BILIBED که می تواند تا حدود 60 میکرو وات بر سانتی متر مربع بر نانومتر انرژی تولید کند .
برای زردیهای شدید یکی از بهترین وسایل درمانی است . در بیلی روبین های بسیار بالا برای جلوگیری از عوارض عصبی نیاز به تعویض خون است .
بیلی روبین متر
بیلی روبین نتیجه تجزیه هموگلوبین و عدم ترشح از طریق کبد حاصل می شود از علائم ان زردی پوست، چشم ها و مخاط هاست . مکانیسم اندازه گیری این دستگاه
به این صورت است که یک پرتو نوری به پوست نوزاد تابیده می شود معمولا( پیشانی یا سینه نوزاد) و پس نور برگشتی به دو پرتو جداگانه تفکیک می شود و توسط یک دکتور اپتیکال اندازه گیری می شود . میزان غلظت بیلی روبین خون از میزان جذب نور برگشتی به دست می اید.
مزایای این دستگاه
سادگی استفاده از ان
عدم نیاز به خون گیری
عدم نیاز به لوازم مصرفی
دستگاه رگ یاب لیزری
این دستگاه مورد استفاده در تمامی مراکز درمانی می باشد برای نوزادان به دلیل حساسیت تزریق، خونگیری، نمونه گیری و خون دهی و پیچیدگی رگ مورد استفاده قرار می گیرد. این دستگاه قبل حمل می باشد .
نقش پرستار
پرستار مراقبت های وییژه نوزادان فردی است ورزیده و دارای دانش عالی که به عنوان عضوی فعال از گروه مراقبتی، وظیفه ارائه کامل ترین و مناسب ترین مراقبت و حمایت نوزاد نارس و یا بد حال در بخش ویژه را با رویکرد تکاملی بر عهده دارد .
دانش و مهارتهای این پرستاران در راستای پیشگیری از بیمارها و عوارض نارسی، تامین، حفظ و ارتقاء سلامت، حمایت از نوزاد و خانواده وی، تداوم درمانی ناتوانی، اسایش و ارامش نوزادان نیازمند به مراقبت ویژه به کار گرفته می شود.
ارائه مراقبت سلامت نیاز به کسب تجربه در انجام ارزیابی بالینی بررسی تاریخچه پری ناتال هر نوزاد، یافته های ازمایشگاهی، هماهنگی مداخلات تشخیصی و مراقبت های درمانی دارد .
استانداردهای پرستاری مراقبت ویژه نوزادان واژگان برای ارزیابی عملکرد بالینی و غیر بالینی پرستاران در محیط کار می باشند .
در NICU ها به ازا هر 2-3 نوزاد یک پرسنل ورزیده باید باشد .
پرسنل بخش های NICU باید پیش از شروع کار از نظر سوابق بیماریهای قبلی ، عدم ابتلا به بیماری هایی مانند سرخچه و ابتلا به بیماری هایی عفونت های تنفسی فعال ، درماتیت شدید دست ها با ضایعات مشکوک به استافیلوکوک یا هرپس در دست ها باید از تماس با نوزادان خودداری کنند .
نقش خانواده
خانواده مهم ترین نقش جامعه می باشد، فلسفه مراقبت های خانواده محور در حقیقت به رسمیت شناختن تاثیر خانواده در گستره سلامت کودک می باشد ؛در این راستا پرستار در سیستم های مراقبتی با توسعه مشارکت و همکاری با والدین باید قدرت و کفایت خانواده را حمایت ،ملاحظه ، تشویق و ارتقا دهد . در چنین سیستمی تاکید بر کودک و خانواده بوده و کارکرد خانواده با توجه به نقش تمامی اعضا در نظر گرفته می شود و اصول مراقبتی بر اساس ارزش ها و اعتقادات خانواده تدوین می گردد و انها را در این امر مراقبت و تصمیم گیری حمایت می کنند. همکاری فی ما بین پرستار و خانواده در مراقبت های خانواده محور در حقیقت بر پایه این اعتقاد استوار است که هر یک از طرفین افرادی مستعد و توانا هستند که از طریق تشریک ساعی و تبادل اطلاعات، مهارتها و منابع با یکدیگر، می توانند به توانمندیهای بیشتری در زمینه مراقبت از نوزاد دست یابند.
