سینوزیت حاد چیست “
در اطراف حفره بینی هر انسانی 4 جفت ساختمان توخالی وجود دارد که به آن سینوس گفته می شود. وظیفه سینوس ها احساس سبکی در سر است .
داخل حفره سینوس لایه نازکی به نام مخاط وجود دارد که از سلولهای تنفسی ساخته شده است. این سلولها مایعی به نام موکوس ترشح می کنند که وظیفه شستشوی داخل حفره را به عهده دارد و این مایع توسط حرکت مژکی تعدادی سلول دیگر به خارج از سینوس هدایت می شود. مایع از طریق مجرای سینوس به داخل حفره بینی می ریزد. هرگاه به علتی مجرای سینوس انسداد پیدا کند تجمع موکوس باعث افزایش فشار داخل سینوس و همچنین رشد میکروب ها شده و باعث عفونت سینوس می شود.
گاهی اوقات انسداد مجرا ناشی از مواد شیمیائی یا آسیب ناشی از فشار هوا ( مثلاً شنا در عمق زیاد و یا پرواز با هواپیما و یا صعود به ارتفاعات ) و یا ناشی از آلرژی و یا سایر بیماریها نظیر سرطان، بیماریهای روماتیسمی یا پولیپ بینی است در اصطلاح پزشکی به التهاب سینوس های جمجمه سینوزیت گفته می شود شایعترین علت سینوزیت عفونتها هستند که می تواند باکتریال یا ویروسی باشند.
سینوزیت های چرکی معمولاً بدنبال سرماخوردگی ایجاد می شوند که عامل ایجاد آن بیشتر باکتری ها هستند. سینوزیت های قارچی نیز از دیگر علل عفونی التهاب سینوس ها می باشند. سینوزیت به دو صورت حاد و مزمن دیده می شود .
سینوزیت حاد :
سینوزیت حاد به حالتی گفته می شود که کمتر از 4 هفته طول کشیده باشد. شایعترین علت ایجاد آن ویروس ها هستند که بدنبال آن باکتری ها باعث عفونت شده و سینوس ها چرکی می شوند.
تشخیص سینوزیت ویروسی از نوع باکتریال از نظر بالینی مشکل است در عفونت ویروسی نیازی به آنتی بیوتیک نیست ولی چون افتراق بین این دو سخت است آنتی بیوتیک ها از 85 تا 98% موارد تجویز می شوند.
علائم بالینی سینوزیت حاد :
تعداد کثیری از مبتلایان به سرماخوردگی التهاب سینوس دارند. شایعترین علائم ترشحات بینی و احتقان مخاطات آن و احساس درد و فشار در ناحیه صورت و سردرد است. وجود ترشحات غلیظ و رنگی ( از طیف کرمی رنگ تا سبز رنگ ) نشاندهنده سینوزیت باکتریال است. اگر چه این حالت در سرماخوردگی نیز ممکن است دیده شود که یک بیماری ویروسی است .
علائم دیگر شامل سرفه عطسه و تب می باشد. درد دندان خصوصاً فک فوقانی می تواند نشانگر سینوزیت باکتریال باشد. احساس درد و فشار در صورت ( خصوصاً در سینوزیت فک فوقانی ) می تواند به صورت موضعی باشد بویژه در حالت درازکش یا دولاشدن، اگرچه بندرت ممکن است سینوزیت کف جمجمه یا پشت حدقه چشمها ایجاد کند که به ناحیه پس سر نیز انتشار می یابد.
در موارد شدید ممکن است سینوزیت به نواحی داخل جمجمه نیز کشیده شود که می تواند باعث ایجاد آبسه در مغز یا مننژیت شود.
تشخیص سینوزیت حاد معمولاً با معاینه فیزیکی دیده می شود. در موارد مشکوک و یا سینوزیت مزمن که بیش از 7 روز از مدت بیماری گذشته باشد CT اسکن سینوس انجام می گیرد. مزیت CT اسکن سینوس بر انجام گرافی ساده سینوسها در این است که وجود التهاب و ترشحات بصورت دقیق مشخص می گردد و علاوه بر آن می تواند اکثر سینوسها را نشان دهد در صورتی که گرافی سینوسها فقط 4 حفره را مشخص می سازد.
درمان سینوزیت حاد :
اکثر بیماران با سینوزیت حاد بدون درمان با آنتی بیوتیک ها بهبود می یابند. بیماران با علائم کوتاه مدت خفیف تا متوسط با درمانهای ساده ای مانند استفاده از ضد احتقانها و یا شستشوی حلق و بینی با سرم نمکی فیرولوژی و یا موارد سینوزیت های مزمن با استفاده از داروهای کورتون داد بینی بهبود می یابند.
بیماران بزرگسال با بیماری بیش از 7 روز و یا کودکان با بیماری بیش از 14 روز و بیماران با علائم شدید بایستی با آنتی بیوتیک درمان شوند.
درمان آنتی بیوتیک می تواند شامل استفاده از آموکسی سیلین، کوآموکسی کلاو، کرتریموکسازول و یا سایر داروها باشد.
پنی سیلین همچنان بعنوان یکی از درمانهای مؤثر در درمان سینوزیت حاد و مزمن کاربرد دارد. ولی چیزی که از اهمیت بسیار برخوردار است بخور آبجوش چندین بار در روز بهمراه استفاده از سرم فیزیولوژی برای شستشوی حلق و بینی است.
دکتر غلامرضا کفیلی [ متخصص داخلی ]
