لنزهای تماسی چیست “
میليونها نفر در سرتاسر دنيا از لنز تماسی استفاده مي کنند؛ به عنوان نمونه فقط در آمريکا بيش از 24 میليون نفر از لنز تماسي استفاده مي کنند. بستگي به طرز زندگي، تمايلتان و وضع سلامت چشمانتان،اگر بدرستي از لنزتان مراقبت و نگهداري کنيد، لنز تماسي مي تواند جايگزين مناسبي براي عينکتان باشد.
لنز تماسی چيست؟
کنتکت لنزها ديسکهاي انحنا دار پلاستيکي نازک و شفافي هستند که روي لايه اشکي سطح قرنيه چشم شناورمي شوند. زماني که از لنز تماسی استفاده مي کنيد، احساس راحتي و شفافيت بينائي در گرو سلامت سطح قرنيه و لايه اشکي است. لنز هاي تماسی براي اصلاح همان عيوب انکساري که عينک اصلاح مي کند، بکار مي روند که عبارتند از:
ميوپي(نزديک بيني)
هايپروپي(دور بيني)
آستيگماتيسم
پيرچشمي
مزاياي لنزهاي تماسي:
استفاده از آنها راحت و آسان است.
مه آلوده يا بخار گرفته نمي شوند.
لنر تماسی ديده نمي شود؛ در نتيجه فرد ظاهر زيباتري دارد.
در بعضي از افراد کاهش بينايي با لنز بهتراز عينک اصلاح مي شود.
در ورزشکاران استفاده از لنز مناسب تر است.
با عينک فرد فقط روبرو را خوب مي بيند و براي ديدن اطراف بايد سر خود را بچرخاند؛ در صورتي که لنز تماسی همراه چشم مي چرخد و فرد در تمام جهات بينايي خوبي دارد.
در افراد نزديک بيني که شماره چشم بالايي دارند، به علت خاصيت فيزيکي شيشه عينک کوچک نمايي ايجاد مي کند؛ در نتيجه هم فرد اشياء را کوچکتر مي بيند و هم از پشت شيشه عينک چشمها ريزتر به نظر مي رسند.
در افراد دور بيني که شماره چشم بالايي دارند، نيز به علت خاصيت فيزيکي شيشه عينک درشت نمايي ايجاد مي کند؛ در نتيجه هم فرد اشياء را بزرگتر مي بيند و هم از پشت شيشه عينک چشمها درشتتر به نظر مي رسند.
عينک باعث احساس سنگيني روي پل بيني يا گوش مي شود؛ در حالي که لنز چنين مشکلي را ندارد.
در بعضي از افراد ممکن است پوست پل بيني، شقيقه ها و يا پشت گوش نسبت به عينک حساسيت داشته باشد؛ در نتيجه فرد دچار آلرژي پوستي در اين نواحي شود.
تصحيح آستيگماتيسمهاي نامنظم
كاهش آنيزومتروپيا (تفاوت در مقدار نمره عينك دو چشم) و آنيزوكوفيا (تفاوت در اندازه تصاوير در دو چشم)
عدم ايجاد اسكوتوم حلقوي كه در نمرات دوربيني زياد پيش مي‌آيد به‌خصوص در افرادي كه عمل جراحي آب مرواريد انجام داده و فعلاً از عينك استفاده مي‌نمايند اين اسكوتوم مشاهده مي‌شود .
معايب لنز تماسی :
نياز به مراقبت و نگهداري بيشتري دارند.
در موارد نادري ممکن است به علت استفاده طولاني مدت و يا عدم رعايت بهداشت عفونت چشم ايجاد شود.
انواع لنز تماسی
لنز هاي تماسي به طرق مختلفي تقسيم بندي مي شوند:
1- بر اساس نوع ماده اي که لنز از آن ساخته شده است به دو نوع تقسيم مي شوند:
الف – لنزهاي تماسي نرم Soft contact lenses
ب – لنزهاي تماسي سخت نافذ اکسيژن Rigid gas permeable (RGP) contact lenses
2- بر اساس اصلاح نوع عيوب انکساري به سه گروه تقسيم مي شوند:
الف- کروي (براي اصلاح دور بيني و يا نزديک بيني)
ب- توريک (براي اصلاح آستيگماتيسم)
ج- دو کانوني (براي اصلاح پيرچشمي)
3- بر اساس برنامه زماني استفاده از آنها، به دو گروه تقسيم مي شوند:
الف- لنزهاي روزانه Daily Wear
ب- ليز هاي طولاني مدت يکبار مصرف Disposables
4- بر اساس رنگ به دو گروه تقسيم مي شوند:
الف- لنزهاي رنگي زيبايي Cosmetic tints
ب- رنگ زمينه هاي لنز براي بهتر ديده شدن آن بهنگام گذاشتن و برداشتن Visibility tints
مواد پلاستيکي مختلفي براي ساخت لنزهاي تماسي استفاده مي شود، اما اساسا دو نوع لنز تماسي وجود دارد: سخت و نرم.
لنزهاي تماسي نرم
لنزهاي تماسي نرم که اغلب لنزهاي هيدروفيل (آب دوست) نيز ناميده مي شوند، شامل طيف وسيعي از لنزهاي تماسي موجود مي باشند. لنزهاي تماسي نرم قادر به اصلاح نزديک بيني، دور بيني و آستيگماتيسم مي باشند. اين لنزها بسيار نازک بوده و سطح قرنيه را بطور کامل مي پوشانند. جنس آنها از پلاستيک قابل انعطاف است و آب بيشتري را جذب مي کنند و در نتيجه اکسيژن بيشتري به قرنيه مي رسد.
لنز تماسی نرم به علت راحتي آن، براي اکثرموارد مناست است و شامل انواع زير است:
لنز هاي نرم روزانه: اين لنز ها ارزان ترين نوع هستند. اين لنزها شب، هنگام خواب برداشته مي شوند و صبح روز بعد مجددا در چشم گذاشته مي شوند. اين لنزها را نبايد طولاني مدت (حداکثر 18 ساعت در روز) استفاده کرد.
لنزهاي طولاني مدت:اين لنزها را مي توان شب ها موقع خوابيدن نيز استفاده کرد اما بايد حداقل هفته اي يک بار آنها را از چشم در آورد و کاملا تميز و ضد عفوني کرد. بدليل احتمال بيشتر عفونت قرنيه (با هر شب خوابيدن بيشتر با لنز)، اين لنزها کمتر پيشنهاد مي شوند.
لنزهاي يکبار مصرف : اين لنزها گرانتر بوده ولي مناسب تر و راحت تر هستند.اين لنز ها شب هنگام در آورده مي شوند و صبح روز بعد دوباره در چشم گذاشته مي شوند. اين لنز ها هفته اي و يا ماهي يکبار دور انداخته و با لنز نو جايگزين مي شوند.اين لنزها گاهي براي افرادي که آلرژي دارند و يا در کساني که زود لنزشان رسوب مي گيرد، پيشنهاد مي شوند. لنز هاي رنگي و توريک نيز مي توانند از نوع يک بار مصرف باشند.
لنز تماسی رنگي: اين لنز ها رنگ چشم شما را تغيير مي دهند.
لنز هاي توريک: اين لنز ها مي توانند آستيگماتيسم را اصلاح کنند اگرچه گاهي اوقات بخوبي لنز سخت نافذ اکسيژن قادر نخواهند بود که آستيگماتيسم را اصلاح کنند. قيمت اين لنزها معمولا گرانتر از ساير انواع لنزهاي نرم است.
لنز هاي دو کانوني : زماني که فرد پا به سن مي گذارد، چون عدسي طبيعي چشمش مثل گذشته قادر به تغيير شکل و تطابق نيست، فاصله نزديک را نمي تواند بخوبي گذشته ببيند؛ لذا براي ديد نزديک نياز به اصلاح دارد.اين پديده شايع “پيرچشمي” ناميده مي شود. پيرچشمي به يکي از سه طريق زيراصلاح مي شود: مي توانيد براي اصلاح ديد دور از لنز تماسيتان استفاده کنيد و براي ديدن اشياء فاصله نزديک، از عينک نزديک (عينک پيرچشمي) استفاده کنيد.
يک چشم را براي ديد دور و چشم ديگر را براي ديد نزديک با لنز تماسي اصلاح کنيد. اين روش بنام “ديد تک چشمي” ناميده مي شود و در اکثر افراد مناسب است ولي در همه افراد دلچسب و قابل قبول نيست. براي اينکه بدانيد که ديد تک چشمي براي شما مناسب است يا خير؟ بايديک دوره آزمايشي اين روش را امتحان کنيد.
مي توانيد از “لنز هاي دو کانوني” استفاده کنيد که براي اصلاح ديد دور و نزديک طراحي شده اند. بهر حال اين لنز ها گرانتر هستند و در همه افراد بينائي رضايت بخشي ايجاد نمي کنند.
لنزهاي پانسماني يا بانداژ: استفاده اختصاصي ديگر لنزهاي تماسي نرم، لنزهاي پانسماني يا بانداژ است که به منظور پوشاندن سطح قرنيه استفاده مي شوند و پس از جراحت سطح قرنيه و يا پس از انجام عمل جراحيبه کار مي روند. از لنز تماسي در شير خواراننيز استفاده مي شود. از لنز هاي نافذ گاز، در کسانيکه به علت صدمه يا بيماري قرنيه نامنظم دارند، استفاده مي شود. از لنز هاي رنگي خاصي براي بهتر شدن ظاهر چشم معيوب، و يا براي کاهش اذيت ناشي از نوراستفاده مي شود.
مزايا و معايب لنزهاي تماسي نرم
مزاياي لنزهاي تماسي نرم عبارتند از:
در مقايسه با لنزهاي تماسي سخت نافذ اکسيژن، راحت تر هستند.
کساني که براي اولين بار از لنز تماسي استفاده مي کنند، به لنز تماسي نرم زودتر عادت مي کنند.
باپلک زدن از چشم به بيرون پرتاب نمي شوند.
در مقايسه با لنزهاي تماسي سخت نافذ اکسيژن، با لنزهاي تماسي نرم حساسيت به نور کمتر است.
معايب لنزهاي تماسي نرم عبارتند از:
در مقايسه با لنزهاي تماسي سخت نافذ اکسيژن، لنزهاي تماسي نرم عمر کمتري دارند.
نياز به مراقبت بيشتري دارند.
لنزهاي تماسي نرم ممکن است باعث خشکي چشم شوند.
مستعد رسوب پروتيين بر روي لنز هستند که باعث کاهش کارايي لنز مي شود.
روش صحيح گذاشتن لنزهاي تماسي نرم در چشم
دست ها بطور کامل با آب و مايع دستشويي، شستشو و آبکشي شود. لازم نيست که دستتان را خشک کنيد؛ چون ممکن است پرز حوله به لنزتان بچسبد.
لنز را ازجالنزي درآورده و مطمئن شويد که تميز است.
لنز را روي انگشت اشاره دست راستتان قرار دهيد( افراد چپ دست روي انگشت اشاره دست چپ قرار دهند).
مطمئن شويد که لنزتان پشت و رو نشده باشد.
· پلک بالا را با انگشت دست چپتان نگهداريد.
· با انگشت ميانه دست راستتان پلک پايين را بطرف پايين بکشيد.
· در حاليکه هر دو چشمتان باز است، مستقيم به سمت روبرو نگاه کنيد و لنز را به آرامي روي سطح چشمتان بگذاريد.
· ابتدا پلک پايين را رها کرده و سپس پلک بالا را تدريجا رها کنيد.
روش صحيح برداشتن لنزهاي تماسي نرم از چشم
دست ها بطور کامل با آب و مايع دستشويي، شستشو و آبکشي شود. لازم نيست که دستتان را خشک کنيد؛ چون ممکن است پرز حوله به لنزتان بچسبد.
پلک بالا را با انگشت دست چپتان نگهداريد.
با انگشت ميانه دست راستتان پلک پايين را بطرف پايين بکشيد.
با انگشت اشاره و شست دست راستتان لنز را به ملايمت گرفته و از چشم خارج کنيد.
چگونه مي توان دانست که لنز پشت و رو شده است؟
يک راه اين است که اگر لنز را روي سر انگشت اشاره دستتان بگذاريد و مقابل صورتتان بگيريد؛ اگر لنز درست باشد، به شکل نيمکره ديده مي شود و اگر پشت و رو باشد، لبه هاي لنز شبيه به چتري که وارونه شده باشد به پايين خم مي شود.
راه ديگر اين است که وقتي که لنز را در چشمتان مي گذاريد؛ اگر احساس ناراحتي مي کنيد و لنزتان با پلک زدن حرکت غير عادي دارد، احتمالا آنرا پشت و رو گذاشته ايد.
راه سوم اين است که بين انگشت اشاره و انگشت شست لنز را تا کنيد؛ اگر به شکل لوله خم شد، لنز درست است است ولي اگر به شکل “V” خم شد، لنز پشت و رو است.
روش تميز کردن لنز تماسي نرم
لنزهاي تماسي نرم بسيار ظريف هستند و بايد با احتياط و دقت دستکاري شوند وگرنه ممکن است آسيب ببينند. تميز کردن لنز نرم شامل سه مرحله است: پاک کردن، شستشو و ضد عفوني
پاک کردن- پس از درآوردن لنز از چشم، با محلول پاک کننده آنرا بخوبي پاک کنيد.
شستشو- پس از پاک کردن لنز، بدقت لنز را با محلول شستشو دهنده آبکشي کنيد.
ضد عفوني کردن- لنز پاک شده را در جالنزي محتوي محلول ضد عفوني کننده نگهداري کنيد.
لنز هاي سخت نافذ گاز يا Rigid gas permeable (RGP) contact lenses
کنتکت لنزهاي سخت(هارد) از ماده اي به نام PMMA ساخته مي شوند و اولين بار در سالهاي 1960 ساخته شدند؛ اما امروزه به ندرت استفاده مي شوند. امروزه از لنز هاي سخت نافذ گاز يا Rigid gas permeable (RGP) contact lenses استفاده مي شود.در ساخت اين لنز ها پلاستيک را با مواد ديگري نظير سيليکون و يا پليمر هاي فلوئور ترکيب مي کنند تا علاوه بر شکل گيري مناسب ، قدرت عبور اکسيژن را نيز داشته باشند. اين لنز ها نسبت به لنزهاي سخت قديمي؛ رطوبت پذيري بالاتري دارند، راحت ترروي چشم تنظيم( فيت ) مي شوند وخيلي راحت تر هستند.
زمانيکه قرنيه آستيگماتيسم دارد ، لنزهاي سخت نافذ اکسيژن بهترين انتخاب هستند؛زيرا لنزهاي نرم قادر نيستند که آستيگماتيسم را اصلاح و بينائي شفافي به فرد بدهند . همچنين در مواردي که چشم آلرژي دارد ويا تمايل دارد که روي لنز تماسي نرم پروتئين رسوب کند، لنز سخت نافذ گاز ارجح است.
لنز هاي سخت نافذ گاز اجازه عبور مستقيم اکسيژن از وراي لنز به قرنيه را مي دهند. اين لنز ها نسبت به لنزهاي نرم کوچکتر بوده و از مواد غير قابل انعطافتري ساخته شده اند که باعث مي شود در ابتدا خيلي راحت نباشند. لنز هاي سخت نافذ گاز قادر به اصلاح نزديک بيني، دوربيني و آستيگماتيسم هستند.
مزايا و محاسن لنز هاي سخت نافذ گاز
مزاياي لنز هاي سخت نافذ گازعبارتند از:
· در مقايسه با لنزهاي تماسي نرم، لنز هاي سخت نافذ گاز دوام بيشتري دارند.
· تميز کردن و دستکاري آنها راحت تر است.
· با لنز هاي سخت نافذ گاز شانس عفونت چشم ها کمتر است.
· اين لنزها کوچکترند و در نتيجه گذاشتن آنها راحت تر است.
معايب لنز هاي سخت نافذ گازعبارتند از:
· با اين لنزها در مقايسه با لنزهاي نرم در ابتدا فرد احساس راحتي کمتري دارد.
· بايد مدتي صبر کرد تا به آنها عادت کنيد.
· احتمال جابجا شدن آنها در چشم بيشتر است.
روش صحيح گذاشتن لنزهاي تماسي سخت نافذ گاز در چشم
دست ها بطور کامل با آب و مايع دستشويي، شستشو و آبکشي شود. لازم نيست که دستتان را خشک کنيد؛ چون ممکن است پرز حوله به لنزتان بچسبد.
لنز را از جالنزي در آورده و مطمئن شويد که تميز است.
لنز را روي انگشت اشاره دست راستتان طوري قرار دهيد که سمت مقعر آن بالا باشد ( افراد چپ دست روي انگشت اشاره دست چپ قرار دهند).
چند قطره از محلول مرطوب کننده روي لنز بريزيد.
· پلک بالا را با انگشت دست چپتان بالا بکشيد. با انگشت ميانه دست راستتان پلک پايين را بطرف پايين بکشيد
· در حاليکه هر دو چشمتان باز است، مستقيم به سمت روبرو نگاه کنيد و لنز را به آرامي روي سطح چشمتان بگذاريد.
· پلک ها را به آرامي رها کرده و چشمانتان را ببنديد.
روش صحيح برداشتن لنزهاي تماسي سخت از چشم
قبل از برداشتن لنز، دست ها بطور کامل با آب و مايع دستشويي، شستشو و آبکشي شود.
· گوشه خارجي پلک پايين را با انگشتتان به بيرون بکشيد.
· دست ديگرتان را زير چشمتان بگيريد و پلک بزنيد تا لنز بداخل دستتان پرتاب شود.
روش تميز کردن لنز تماسي سخت نافذ گاز
تميز کردن لنز نرم شامل سه مرحله است: پاک کردن، شستشو و ضد عفوني
پاک کردن- پس از درآوردن لنز از چشم، قطره اي از محلول پاک کننده را داخل سطح مقعر لنز بريزيد و لنز را بين کف يک دست و انگشت اشاره دست ديگرتان به آرامي مالش دهيد تا رسوبات سطح پشتي لنز بخوبي پاک و براشته شود.
شستشو- پيش از گذاشتن لنز در جالنزي، بدقت آنرا با محلول شستشو دهنده آبکشي کنيد.
ضد عفوني کردن- پس از پاک کردن و شسبشوي دستي، لنز را به مدت چند ساعت در جالنزي محتوي محلول ضد عفوني کننده قرار دهيد تا رسوبات پروتييني روي آن برداشته شود.
هزينه دريافتي براي لنز شامل جه خدماتي است؟
زمانيکه هزينه لنز تماسی را مقايسه مي کنيد بايد ببينيد که اين هزينه شامل چه خدماتي است. در مطب چشم پزشکي اين هزينه شامل معاينه کامل چشم پزشکي و فيت لنز مي باشد. زماني که لنز شما توسط چشم پزشک اندازه گيري ، فيت و تجويز مي شود؛ با اصول علمي و با در نظر گزفتن تمام جوانب امر لنز شما تجويز مي گردد تا در آينده دچار ضررهاي جبران ناپذير نشويد. اگر لنز شما پس از باز کردن معيوب يا نامناسب باشد، با لنز مناسب ديگري جايگزين مي شود. استفاده خود سرانه و يا تجويز توسط افراد فاقد صلاحيت ممکن است منجر به آسيب هاي جدي و يا حتي نابينائي شود. لذا اکيدا توصيه مي شود که لنز خود را بدون تجويز پزشک، خودسرانه از داروخانه ها و فروشگاه هاي کالاي طبي و بخصوص از فروشگاه هايي که لنز هاي آرايشي عرضه مي کنند، تهيه نکنيد زيرا اين لنزها فاقد استانداردهاي لازم بوده و به چشم شما آسيب مي رسانند.
استفاده از لنز تماسي چه خطراتي را به همراه دارد؟
لنزهايي که بخوبي تميز و ضد عفوني نشوند، خطر عفونت چشم را افزايش مي دهند. لنز هايي که کهنه باشند و يا بطور مناسب فيت نشده باشند، ممکن است باعث خراش سطح چشم شده و باعث کشيده شدن رگهاي خوني بداخل قرنيه شوند.از آنجائيکه لنز در طول زمان مي تواند تاب برداشته و شکل قرنيه نيز تغيير کند، فيت لنز و بررسي قدرت مناسب آن بايد به فواصل زماني منظم توسط چشم پزشک مورد ارزيابي قرار گيرد. برنامه ويزيت هاي آتي شما بر اساس وضعت چشمهايتان توسط پزشک معالج تعيين مي شود.
هر قطره چشمي ممکن است با هر نوع لنز تماسي مغايرت داشته باشد. بهتراست که موقعي که لنز تماسي روي چشمتان است از هيج نوع قطره چشمي بجز قطره هاي مرطوب کننده که پزشکتان توصيه کرده، استفاده نکنيد.
روش صحيح مراقبت از لنز تماسي چگونه است؟
هر وقت که لنز را از چشمتان بيرون مي آوريد بايد قبل از استفاده مجدد آنرا تميز و ضد عفوني کنيد. پزشکتان بسته به نوع لنز، هر نوغ آلرژي که ممکن است چشمتان داشته باشيد، و بسته به اينکه چشم شما تمايل به رسوب پروتئين بر روي لنزتان دارد يا ندارد؛ بهترين سيستم تميز کردن لنز را توصيه خواهد کرد.
مراقبت از لنز شامل تميز کردن جالنزي نيز مي باشد زيرا جالنزي مي تواند به عنوان منبع بالقوه عفونت به حساب آيد. جالنزي بايد با آب شستشو داده شود و خشک شده و تا گذاشتن مجدد لنز در آن خشک بماند.
لنزهاي روزانه نبايد موقع خواب استفاده شوند.
محلول هاي نمکي که در منزل تهيه مي شوندتوأم با خطر جدي عفونت قرنيه هستند و نبايد استفاده شوند.
نکات ايمني در لنزهاي تماسي
· هرگز با لنز تماسي نخوابيد؛ زيرا اين کار 10 برابر شانس عفونت را افزايش مي دهد.
· همبشه قبل از دست زدن به لنزتان، دستها را با آب و صابون ملايم و يا مايع دستشويي شستشوي کامل دهيد.
· هميشه يک لنز را در چشمتان بگذاريد و سپس لنز ديگرتان را از جالنزي در آوريد تا با هم اشتباه نشوند.
· قبل از گذاشتن لنز در چشمتان، هميشه کنترل کنيد که لنز پشت و رو نباشد.
· بعد از هر بار استفاده از لنز، طبق دستور پزشک معالج آنرا تميز کرده و شستشو داده و ضدعفوني کنيد.
· هر بار از محلول نگهدارنده تازه استفاده کنيد و هرگز از محلول مجددا استفاده نکنيد.
· هميشه جالنزي ها را تميز کنيد.
· هرگز لنزهايتان را در سرم نمکي و يا آب نگهداري نکنيد.
· فقط از محلول لنزي که چشم پزشکتان توصيه کرده استفاده کنيد.
· هرگز از محلول لنز ديگران و يا محلول تاريخ گذشته استفاده نکنيد.
· زماني که چشمتان خيلي خشک، قرمز يا تحريک شده است، لنزها را از چشمتان درآوريد.
· بيش از مدت مجاز از لنز استفاده نکنيد و از دستورات زماني پزشک معالج پيروي کنيد.
· با لنز تماسي شنا نکنيد.
· هرگز با بزاق دهان لنزتان را مرطوب نکنيد.
· سعي کنيد روزي چند بار جهت استراحت چشمتان لنزها را درآوريد. اين کار باعث مي شود سالهاي بيشتري بتوانيد به راحتي از لنز تماسي استفاده کنيد.
چه کساني نبايد از لنز تماسي استفاده کنند؟
اگر هر کدام از شرايط زير را داريد، نبايد از لنز تماسي استفاده کنيد:
عفونت هاي مکرر چشم
آلرژي هاي شديد
خشکي چشم مقاوم به درمان
محيط کار خيلي غبارآلود
ناتواني در گذاشتنن لنز و مراقبت از آن
آيا من مي توانم از لنز تماسي استفاده کنم؟
چشم پزشکي را که در زمينه تجويز لنز تماسي متبحر است، انتخاب کنيد و راجع به استفاده از لنز و توقعتان از لنز با او بحث و مشورت کنيد. چشم پزشک مي تواند مشکلات چشمي شمارا تشخيص داده و درمان کند تا بتوانيدبدون خطر از لنزتان استفاده کنيد و اگر در طي استفاده از لنز براي شما مشکلي ايجاد شد، انرا برطرف مي کند.
شما بايد تمايل و رغبتتان را براي استفاده و نگهداري از لنز تماسي بسنجيد و در صورت تمايل مناسب و تأ ئيد پزشکتان اقدام به تهيه لنز کنيد.
