خواص درمانی گل راعی “
نام علمي: Hypericum perforatum
نام انگليسي: St Johns Wort
نام فارسي: علف چاي، گل راعي، هوفاريقون، گل شهناز
گياه شناسي:
گياهي است پايا، فاقدکرک، پايه چوبي، با ساقه ايستاده، در پايين چوبي، ارتفاع گياه بسته به شرايط محيطي تعيين مي شود. برگهاي تخم مرغي، دراز، پهن، در سطح زيرين کم رنگ، شامل نقاط شفاف سوراخ مانند با حاشيه اي سياه و به تعداد فراوان که در واقع کيسه هاي ترشحي مملو از اسانس هستند.
گل ها به رنگ زرد درخشان ،نسبتاً بزرگ و مجتمع در گل آذين وسيع پانيکولي، داراي پنج گلبرگ مي باشد.در گلبرگها نقاط ريز يا خطوط تيره که عبارتند از غده هاي ترشحي محتوي شيره قرمز مايل به قهوه اي ديده مي شود.
ميوه به صورت کپسول به ابعاد ?/. تا ? ميلي متر و ريشه به طول ?? سانتيمتر مي باشد.
محل رويش:
اين گياه در نقاط خشک، مرغزارها و مراتع آفتاب گير مي رويد. در بريتانيا به وفور به خصوص بر روي خاک هاي آهکي مي رويد.
گل راعي اگر چه در زمين هاي باير و حاشيه جاده ها مي رويد ولي علف هرز اختصاصي مزارع چاي است.
در ايران اين گياه در نواحي مختلف البرز، کرج، جاده چالوس، گيلان، لاهيجان، طالش، خراسان، بروجرد، کوه الوند و نهاوند مي رويد.
زمان گل دهي:
اواخر ارديبهشت تا اواخر مهرماه
زمان برداشت سر شاخه ها: خرداد تا تير ماه
قسمت مورد استفاده:
سرشاخه هاي گلدار تازه يا خشک شده گياه
سرشاخه ها را بايد در زمان گلدهي از گياه چيد. در اين هنگام طعم آن تلخ ،کمي قابض و به طورملايم شور است.
اگر در بين انگشتان فشرده و له شود ،بوي معطر و رزيني ازآن استشمام مي شود. براي منظورهاي درماني گل را بايد زماني از گياه جداکرد که در حال طراوت يعني قبل از پلاسيده شدن باشند.
گل راعي به عنوان داروي ضد افسردگي:
مشکلات و مسائل دنياي ماشيني باعث شده که روز به روز افسردگي در ميان افراد بيشتر شود. متاسفانه اين پديده به صورت خفيف، متوسط و يا شديد در افراد مسن و ميان سال و در بسياري از جوانان نيز ديده مي شود. افسردگي مي تواند بسياري از عوامل زندگي از جمله فعاليت هاي روزانه، خوراک، لذت هاي زندگي تفکرات خوب ،تحرک، سلامت جسم وروان، تحصيلات و … را تحت تاثير قرار دهد و در نتيجه فرد افسرده نمي تواند به خوبي از زندگي خود بهره مند شود، به طوري که افسردگي مي تواند از طريق اختلالات هورموني باعث يائسگي زودرس، مشکلات قاعدگي، چاقي، لاغري، مشکلات پوست، ريزش مو و … شود.
خوشبختانه افسردگي قابل درمان بوده و شخص مي تواند با درمان هاي دارويي و غير دارويي درمان شده و به صورت فردي طبيعي، فعال وخوش بخت درآيد.
براي درمان انواع افسردگي ،ساليان درازي است که از انواع دارو هاي ضد افسردگي شيميايي استفاده مي شود ولي چون درمان افسردگي گاهي چندين ماه و يا چندين سال طول مي کشد، بنابراين مصرف کنندگان اين داروها هميشه از عوارض آن ناراضي و نگران هستند؛ به همين دليل در دو سه دهه گذشته تحقيقات وسيعي بر روي گياهان دارويي ضد افسردگي، آرام بخش و ضد درد صورت گرفته و تعدادي داروي موثر و داراي حد اقل اثرات جانبي به بازار هاي جهاني عرضه شده است که مي تواند در بسياري از موارد، جايگزين دارو هاي شيميايي ضد افسردگي شود.
قدمت مصرف اين گياه، بيش از دو هزار سال پيش است و نزد بيشتر اقوام و ملل جهان به عنوان بهترين داروي بيماري هاي عصبي مورد استفاده بوده تا اينکه در حدود يک قرن پيش، براي اولين بار در آلمان از آن فرآورده صنعتي تهيه شده و سپس در حدود سه دهه قبل از بيشتر کشورهاي اروپايي و امريکا محصولات زيادي از آن به بازار آمد. در حال حاضر بيش از 55 کار خانه دارو سازي جهان از گياه علف چاي، دارو هاي مختلف افسردگي تهيه مي کنند.
در ايران نيز از عصاره اين گياه دارويي به شکل قطره و با نام هايپيران، منطبق با استاندارد جهاني و با کيفيتي برابر با انواع خارجي تهيه و به عنوان داروي رسمي ايران شناخته شد.
با توجه به اين که به طور اساسي و به علت شرايط آب و هوايي، گياهان دارويي ايران داراي مرغوبيت خاصي مي باشند، لذا گل راعي ايران داراي بهترين کيفيت بوده و داروي ساخته شده از آن نيز از کيفيت و استاندارد بالايي بر خوردار است.
گل راعي براي درمان ايدز:
از اوايل دهه 60 آزمايشات باليني در خصوص تاثير هيپرسين در درمان بيماري هاي ايجاد شده توسط ويروس هاصورت پذيرفت و در نتيجه از اين گياه به عنوان يک کانديداي مناسب براي کنترل بيماري ايدز ياد شده است.
آزمايشات در اين زمينه نشان مي دهد که گياه با سميت کم ،آثار قابل ملاحظه اي بر ضد ويروس هاي مشابه HIV دارد. دراين آزمايش ابتدا موش هاي آزمايشگاهي با ويروس هايي که ايجاد بيماري لوکيما مي کنند تزريق شده و سپس يک تزريق از عصاره گل راعي انجام شد و اين تزريق صد در صد از بروز بيماري در موش جلو گيري کرد.
همچنين در آزمايش هايي که عصاره از راه دهان به موش داده شد نيز همين آثار جالب ديده شد.
پژوهش ها نشان مي دهد که عصاره گياه از سد خوني مغز عبور مي کند که اين خاصيت براي درمان ايدز بسيار مهم است. زيرا ويروس ايدز اغلب به مغز حمله مي کند.
اين روش بر روي انسان هاي مبتلا به ايدز نيز استفاده شده است و نتايج اوليه پژوهش ها که در نشريه اخبار درمان ايدز منتشر شده نشان مي دهد که تا به حال آثار مثبتي بر ضد ويروس ايدز ديده شده و بيماران بهبودي محسوسي يافته اند؛ به اين معني که فعاليت سيستم دفاعي آن ها افزايش يافته، وزن آن ها زياد شده و انرژي بيشتري يافته اند.
بهداشت پوست:
اثر قابض و ضد عفوني کننده گياه موجب گرديده که از آن در درمان عوارض پوست هاي چرب استفاده شود. معمولاًپوست صورت اگر چرب باشد، پس از پاک کردن از مواد آرايشي بقاياي آن در منافذ پوست که حالت باز شده دارند، باقي مي ماند وآن ها را مسدود مي کند. براي نظافت کامل اين گونه پوست ها، جوشانده ?? گرم سر شاخه ها ي گياه رادر يک ليتر آب تهيه کرده و بر روي پوست صورت اثر مي دهند و آن را پاک مي کنند.
جوشانده مذکور از پيدايش چين در پوست صورت جلوگيري مي نمايد و باعث طراوت آن مي شود.
اسانس گل راعي:
در نقطه هاي روشن برگ غده هايي وجود دارد که مملو از شيره قرمز رنگ مايل به قهوه اي است.
در اروپا از اين شيره به عنوان موثرترين دارو براي التيام زخم ها، سوختگي و ماليدن به قسمت هايي که از بدن که پوست آن ها کنده شده است استفاده مي شود.
روغن گل راعي:
روغن گل راعي که يک روغن قرمز رنگ مي باشد از قرار دادن گل در در روغن آفتاب گردان، روغن گردو و يا روغن زيتون و با قرار دادن در برابر آفتاب به مدت چند هفته به دست مي آيد.
اين روغن را مي توان روي سوختگي، التهابات پوستي، عضلاني و بافت همبند ماليد.
خشک کردن:
براي خشک کردن گياه بايد آن ها را به صورت دسته هاي مجزا در آورد و سپس بر روي طناب آويخت. يا اينکه سر شاخه ها را به صورت قشر نازکي بر روي سطح زمين در محل خشکي گستراند تا بدون فاسد شدن خشک شوند. اگر عمل خشک کردن با دقت و سرعت انجام شود، گل ها، رنگ زيبا و طعم خود را حفظ مي کنند.
خشک کردن صنعتي گل راعي در دماي حداکثر ?? درجه و در تاريکي کامل انجام مي شود. (حتي چند ساعت نور مي تواند مقدار ماده شيميايي فعال را کاهش مي دهد.)
مقدار مصرف :
براي التيام زخم پس از اين که محل زخم با آب و صابون کاملاً تميز شد برگ ها و گل هاي تازه له شده گياه را روي زخم بگذاريد.
براي تهيه دمکرده براي معالجه افسردگي و احتمالاً تحريک سيستم دفاعي بدن يک تا دو قاشق مربا خوري گياه خشک را در يک ليوان آب جوش 15-10 دقيقه خيس کنيد و تا سه پيمانه در روز بخوريد.طعم آن ابتدا کمي شيرين وسپس تلخ و قابض است.
براي کودکان وافراد بالاي 65 سال بايد از مقدار کم شروع کرد و به تدريج اضافه کرد.
احتياط مصرف:
قرار گرفتن پوست در معرض آفتاب پس از مصرف خوراکي اين گياه، ممکن است منجر به درماتيت شود.
در هواي مرطوب و آفتابي هرس کردن گياه و چيدن برگ و گل باعث درماتيت تماسي مي شود.
تداخلات دارويي:
استفاده طولاني مدت اين گياه مي تواند فعاليت دارو هاي حياتي مانند مهار کننده هاي پروتئاز براي HIV و دارو هاي ضد وازنش پيوند را که بعد از پيوند اعضا مورد استفاده قرار مي گيرد ،بلوک نمايد.
در يک مطالعه بر روي 86 بيمار، بعد از در يافت گل راعي، در برخي از بيماران وازنش پيوند رخ داد و ساير بيماران مجبور شدند دوز اين داروي گران قيمت را افزايش دهند.
