چرا ورزشکاران باید آب بنوشند ” شما بدون غذا چند هفته،بدون آب چند روز و بدون اكسيژن چند دقيقه ميتوانيد زنده بمانيد،به عبارت ديگر بجز اكسيژن آب مهمترين عنصريست كه در بدنمان داريم.
بدن شما از70-55 درصد آب تشكيل شده است و تقريباً 90-80 درصد خون را آب تشكيل مي دهد. آب تقريباً در تمام روندهاي حياتي بدن دخيل است.كمبود آب ميتواند به تغييرات ذهني و فيزيكي منجر شود.آب نقش هاي زير را ايفا ميكند:
• با شستن سمومي كه در طي زندگي عادي توليد ميشود،بدن را پاك ميكند.
• زندگي مفاصل را تأمين ميكند.
• پوست را از خشكي محافظت مي نمايد.
• هيدراسيون احشاء داخلي را حفظ ميكند.
• دماي بدن را كنترل مينمايد.
وقتي بدن گرم ميشود،آب به شكل عرق از پوست دفع ميگردد.اين مساله خوب است چرا كه عرق از پوست شما تبخير ميشود و بدن شما سرد ميشود.در واقع يك “تهويه هوايي” Air-Conditioner در بدن شما وجود دارد ولي براي اينكه اين سيستم به كار خود ادامه دهد،نياز به جبران آب از دست رفته بدن داريد.اگر به اندازه كافي و در حد جبران عرق از دست رفته آب ننوشيد،خون غليظ شده و جريان خون كند ميشود. اين امر باعث ميگردد كه فشار بروي قلب وارد شود.در صورتي كه كمبود مايع زياد باشد،بدن شما به اندازه كافي آب براي توليد عرق ندارد.در اين نقطه درجه حرارت بدن ميتواند تا حد خطرناكي بالا برود.
با وجود اينكه يك فرد بزرگسال با جثه متوسط در روز حدود2 ليتر آب از دست ميدهد، يك ورزشكار ممكن است در ظرف يك ساعت ورزش شديد قريب به 3 ليتر آب از دست بدهد.در صورتي كه اين مايعات از دست رفته جايگزين نشوند،ممكن است دهيدراسيون عارض گردد.
كم آبي يا دهيدراسيون يك اثر منفي و شديد روي كارايي ورزشي دارد. در واقع حتي دهيدراسيون خفيف تا حد يك درصد كاهش وزن بدن مي تواند با ايجاد سرگيجه،سردرد و زمان عكس العمل كندتر همراه باشد و ميتواند بر خطر گرمازدگي بيافزايد.
در صورت عدم درمان، دهيدراسيون بدتر ميشود و ميتواند كشنده باشد. مراقب علايم زودرس هشداردهنده در خودتان و هم تيمي هايتان باشيد تا از دهيدراسيون اجتناب شود.در صورتي كه هر يك از اين علائم را مشاهده كرديد،به مربي خود اطلاع دهيد يا مراقبت طبي فوري طلب كنيد.
تشنگي
آيا احساس تشنگي هميشه با آغاز كم آبي همراه است؟ پاسخ اينست،نه هميشه. در بسياري موارد ورزش واقعاً واكنش تشنگي را مختل ميكند.به هنگام ورزش شما مقدار زيادي آب را قبل از احساس تشنگي از دست مي دهيد و قبل از اينكه بطور كامل كم آبي شما جبران شود احساس تشنگي از بين ميرود. بنابراين براي تأمين نيازتان به آب نمي توانيد به حس تشنگي اكتفا كنيد.به عنوان يك ورزشكار،لازم است كه بطور آگاهانه بيش از آنچه كه دوست داريد آب بنوشيد ، بويژه زماني كه در گرما ورزش ميكنيد.
ميزان مصرف مايعات در ورزشكاران : بنا به همه دلايل فوق، ورزشكاران لازم است كه آب يا ساير نوشابه ها را قبل، در طي و بعد از ورزش مصرف كنند:
• نوشیدن آب قبل از ورزش : يك يا دو ليوان مايعات را دو ساعت قبل از مسابقه يا تمرين بياشاميد تا اطمينان حاصل كنيد كه بخوبي هيدراته شده ايد.پانزده دقيقه قبل از شروع ورزش يك ليوان ديگر نيز بنوشيد.
• نوشیدن آب در طي ورزش : در طي ورزش براي جايگزيني مايعات از دست رفته و اجتناب از گرماي بيش از حد هر20- 15 دقيقه ،180-120 سي سي مايعات بنوشيد،مايعات سرد بهتر است چرا كه به سرعت جذب مي شوند و حرارت مركزي بدن را سريعتر پايين مي آورند.
• نوشیدن آب پس از ورزش : اين نكته كه پس از انجام ورزش به مصرف مايعات ادامه دهيد حائز اهميت است زيرا جبران كم آبي بدن نياز به زمان كافي دارد . براي اطمينان از اينكه به اندازه كافي آشاميده ايد،خودتان را قبل و بعد از ورزش توزين كنيد.به ازاي هر 5/0 كيلوگرم كاهش وزن حداقل 500 سي سي آب مصرف نماييد.اين اشتباه را نكنيد كه وزن كاهش يافته در ورزش مربوط به چربي است،چرا كه چربي بتدريج از دست ميرود و در مقياس چند روز،مشخص نخواهد شد.تقريباً تمام كاهش وزن طي ورزش از منشاً آب مي باشد.
علائم و خطرات كم آبي در ورزشكاران : دهيدراسيون مي تواند نسبتاً سريع عارض شود. همچنين ممكن است ظرف چندين روز ورزش بدون نوشيدن مايعات كافي پديد آيد. ورزشكاراني كه هر روز يا دوبار در روز و بويژه در آب و هواي گرم و مرطوب بشدت ورزش ميكنند، ممكن است بازاي هر 5/0 كيلوگرم وزني كه از دست مي دهند، آب نياز داشته باشند تا تعادل آب آنها مجدداً اعاده شود. به طور معمول نبايد در روز وزن شما كاهش يابد،حتي ۲درصد كاهش وزن مي تواند به كاهش كارآيي منجر شود و معرف دهيدراسيون خفيف باشد.
علاوه بر آب، برخي از ورزشكاران نياز به جايگزيني الكتروليتهاي سديم و پتاسيم كه در عرق از دست مي روند،دارند.اين امر بويژه در ورزشي كه بيش از يك ساعت به طول انجامد صدق ميكند.بسياري از نوشابه هاي ورزشي حاوي غلظتهايي از الكتروليتها و كربوهيدراتها هستند، كه جذب آب را تسريع مي نمايند.به علاوه الكتروليتهاي موجود در نوشابه هاي ورزشي تشنگي را تحريك ميكند، كه باعث تحريك فرد به نوشيدن و جبران كم آبي ميشود. نوشابه هاي ورزشي در ورزشكاران استقامتي و نيز افرادي كه تا حد توان به طور روزانه تمرين مي كنند،يا در چند مسابقه در يك روز شركت ميكنند يا دو جلسه تمرين در روز دارند بيشترين فايده را دارند.
در صورتي كه ذائقه و بيزاري مانع نوشيدن مايعات مورد نياز شماست،نوشابه را بر طريق سليقه خود برگزينيد.(انواع آبميوه، آب ساده، آب معدني،نوشابه هاي ورزشي،ليموناد)شما همچنين ميتوانيد از غذاهايي كه آب زيادي دارند(مثل هندوانه،گوجه فرنگي،كاهو،سوپ)بيشتر استفاده كنيد.با اين حال آگاه باشيد كه نوشيدنيهاي حاوي كافئين،نظير قهوه و چاي اثر متضادي دارند. كافئين نياز بدن به ادرار كردن را افزايش ميدهد و بنابراين بايد در زمان اعاده مايعات از دست رفته، از مصرف آنها اجتناب نمود.
تهيه كننده: سيد ابوالفضل تجلي
