سؤال: عروج و بازگشت حضرت عیسی (ع) در منابع اسلامی چگونه بیان شده است؟ جواب: برخلاف کتاب مقدس، قرآن و روایات اسلامی مصلوب شدن عیسی (ع) را تأیید نمی کنند.
بر اساس منابع اسلام، خداوند رسول خود را قبل از عملی شدن توطئه قتل وی به آسمان برده است:
« … وَ ما قَتَلُوهُ وَ ما صَلَبُوهُ وَ لکِنْ شُبِّهَ لَهُمْ وَ إِنَّ الَّذینَ اخْتَلَفُوا فیهِ لَفی شَکّ مِنْهُ ما لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْم إِلاَّ اتِّباعَ الظَّنِّ وَ ما قَتَلُوهُ یَقیناً * بَلْ رَفَعَهُ اللّهُ إِلَیْهِ وَ کانَ اللّهُ عَزیزاً حَکیماً »(1)
«آنان او را نکشته و مصلوبش نکردند، لیکن امر بر آنان مشتبه شد و کسانی که درباره ی او اختلاف کردند، قطعا در مورد آن دچار شک شده اند و هیچ علمی بدان ندارند، جز آن که از گمان پیروی می کنند و یقیناً او را نکشتند، بلکه خدا او را به سوی خود بالا برد و خدا توانا و حکیم است.»
« إِذْ قالَ اللّهُ یا عیسى إِنِّی مُتَوَفِّیکَ(2) وَ رافِعُکَ إِلَیَّ وَ مُطَهِّرُکَ مِنَ الَّذینَ کَفَرُوا …»(3)
«(یاد کن) هنگامی را که خدا گفت: ای عیسی (ع) من تو را برگرفته و به سوی خویش بالا می برم و تو را از (آلایش) کسانی که کفر ورزیده اند پاک می گردانم.»
در میان مسیحیان قرون اولیه هم اعتقاد به نجات عیسی (ع) قبل از صلیب موجود بود: «گویند جماعتی از ناستیک ها (گنوسی ها) تعلیم می دادند که شمعون قیرانی به جای مسیح مصلوب گردید. این فرقه مطابق نوشتجات آیرینیوس می گفتند: وقتی که شمعون اشتباهاً و از روی بی خبری مصلوب شد شکلش توسط عیسی (ع) تبدیل یافت تا مردم تصور کنند وی عیسی (ع) است و عیسی (ع) خود به شکل شمعون در آمده ایستاد و آنها را استهزا کرد.»(4)
قرآن کریم یهودیان را متهم ردیف اول در توطئه علیه عیسی (ع) معرفی کرده است:
« وَ بِکُفْرِهِمْ وَ قَوْلِهِمْ عَلى مَرْیَمَ بُهْتاناً عَظیماً * وَ قَوْلِهِمْ إِنّا قَتَلْنَا الْمَسیحَ عیسَى ابْنَ مَرْیَمَ رَسُولَ اللّهِ …»(5)
«و (نیز) بخاطر کفرشان، و تهمت بزرگى که بر مریم زدند؛ و گفته ی ایشان که: ما مسیح، عیسی بن مریم، پیامبر خدا را کشتیم…»(6)
از مطالعه ی منابع اسلامی می توان نکاتی را دریافت. اول آن که: در شب حادثه شخص دیگری را به جای عیسی (ع) دستگیر کردند. در آن شب، چهره ی این شخص به سیمای عیسی (ع) شبیه شد و دشمنان به اشتباه او را به جای عیسای ناصری محاکمه و مصلوب کردند. در اینکه شخص مصلوب از دوستان عیسی (ع) و یا از دشمنانش بود، روایات شیعه و اهل تسنن واحد نیست. اما روایتی موثق از منابع شیعه این شخص را از یاوران عیسی (ع) که داوطلب جان نثاری بود، معرفی می کند.
دوم آن که: در جریان توطئه علیه عیسی (ع) از هیچیک از حواریان خیانتی صادر نشد و تمام آنان در ایمان به مسیح پاک و صادق بودند. بنابراین، منابع اسلامی داستان خیانت یهودای اسخریوطی و حتی سه بار انکار شمعون پطرس را تأیید نمی کنند.
در حدیثی موثق از امام باقر (ع) چنین آمده است: «عیسی (ع) در شبی که خداوند او را به جانب خود برد، با اصحاب خود وعده ی ملاقات داشت. آنان که دوازده نفر بودند(7) شب هنگام به نزدش آمدند. سپس عیسی (ع) در حالی که آب از سر خود می سترد از چشمه ی آبی که در گوشه ی منزل قرار داشت بیرون آمد و فرمود: خداوند به من وحی فرموده است که در این ساعت مرا به سوی خود بالا خواهد برد و از توطئه یهودیان نجاتم خواهد داد. کدام یک از شما حاضر است تا چهره ای شبیه به من یابد و به جای من کشته و مصلوب گردد تا در بهشت در جایگاهم مرا همراه باشد؟ جوانی از میان آنان گفت: ای روح الله، من برای چنین کاری آماده ام. عیسی (ع) فرمود: تو همان شخص هستی. سپس ادامه داد: شخصی از میان شما تا قبل از طلوع صبح دوازده مرتبه به من کفر خواهد ورزید و مرا انکار خواهد نمود. شخصی از حاضرین گفت: ای پیامبر خدا آیا من همان شخص هستم؟ عیسی (ع) فرمود: آیا در نفس خود چنین احساسی داری؟ پس تو همان شخص هستی. سپس عیسی (ع) گفت: به زودی شما پس از من به سه فرقه تقسیم خواهید شد. دو فرقه از شما که بر خداوند افترا بسته تهمت ناروا می زنند که در آتش خواهند بود و فرقه ای که از شمعون (ع) تبعیت کنند که خدا را همان گونه که شایسته است تصدیق می کنند به بهشت خواهند رفت. سپس خداوند عیسی (ع) را از گوشه ی منزل در حالی که اصحاب نظاره می کردند به آسمان برد.
یهودیان همان شب در طلب عیسی (ع) به آن محل آمدند و دو نفر را دستگیر کردند. شخص اول همان کسی بود که به شکل ظاهری عیسی (ع) درآمده بود که مصلوب شد و به قتل رسید و شخص دوم تا قبل از طلوع صبح دوازده مرتبه عیسی (ع) را انکار نمود.(8)
در آن شب عیسی (ع) حکمت و علم به کتاب خدا را به جانشین خود، حضرت شمعون بن حمون ملقب به صفا (صخره، پطرس) به امانت سپرد.(9) زمان عروج عیسی (ع) بر اساس گزارش برخی روایات، شب بیست و یکم ماه رمضان المبارک بود.(10) وی به همراهی جبرئیل امین و هزاران فرشته ی دیگر به آسمان رفت.(11) در میان زمین و آسمان روح از بدنش جدا شد و چون به آسمان رفت، روح به بدنش بازگردانده شد.(12)
عیسی (ع) ذخیره ی خدا برای گسترش عدالت در جهان بود. از این رو، خداوند وی را تا زمان فرارسیدن روز موعود به نزد خویش فرا خواند. براساس گزارش منابع اسلامی، عیسی (ع) پس از ظهور موعود امم، مهدی (عج) به زمین باز خواهد گشت. مسیحیان تمام پیش گوئی های مربوط به آخر الزمان را بر عیسی (ع) تطبیق کرده اند، اما روایات اسلامی حوادث آخرالزمان را از هم تفکیک کرده اند. برخی از این حوادث مربوط به قیام موعود جهانی (عج) است وبرخی دیگر بر ظهور عیسی (ع) قابل تطبیق است. بر اساس این احادیث، در ابتدای ظهور مهدی (عج) سیصد و سیزده تن از یاوران خالص و حقیقی وی از سرتاسر جهان جمع خواهند شد. اجتماع این افراد به گونه ای خارق العاده است. پس از اجتماع آنان، قیام مهدی موعود (عج) شکل علنی به خود خواهد گرفت.(13) جمع شدن یاران مهدی (عج) در منابع اسلامی شبیه به گرد آمدن یاران مسیح در منابع مسیحیت است. پس از فتح بیت المقدس به دست سپاهیان مهدی (عج) هنگام اقامه ی نماز صبح مؤمنان نوری را که از آسمان به زمین می آید مشاهده می کنند. عیسی (ع) می آید و نماز صبح را به امامت مهدی (عج) به جای می آورد.(14) عیسی (ع) دجّال را، همان فتنه گری که پیامبران پیشین خطرش را گوشزد کرده اند(15) به قتل می رساند. عیسی (ع) پس از نزول از آسمان، حقیقت دین خدا را به مسیحیان خواهد شناسانید، صلیب را خواهد شکست و بر مسیحیت دروغین مهر ابطال خواهد زد.(16)
قرآن کریم بازگشت عیسی (ع) را از علائم نزدیک شدن قیامت دانسته است:
« وَ إِنَّهُ لَعِلْمٌ لِلسّاعَةِ فَلا تَمْتَرُنَّ بِها …»(17)
«و او سبب آگاهى (و نشانه اى) بر روز قیامت است.(زیرا نزول عیسى گواه نزدیکى رستاخیز است)؛ هرگز در قیامت تردید نکنید…»
منابع مسیحی از دوران مصیبت بزرگ و جنگ بین الملل آخر در زمان بازگشت عیسی (ع) خبر داده اند. این مطالب بسیار شبیه به اخبار مربوط به قیام سفیانی، ستمگری از نسل ابوسفیان، در منابع روایی ماست.(18)
1 . نساء، آیات 157 – 158.
2 . لفظ وَفی که ریشه ی کلمه ی متوفّی است، به معنای گرفتن تمام حقیقت انسان است. از آنجا که خداوند می فرماید برای نجات عیسی (ع) از دست ستمکاران او را با تمام جسم وجان به آسمان برد، از کلمه ی متوفّی استفاده شده است. بنابراین، نباید پنداشت که عیسی (ع) قبل از عروج از دنیا رفته بود. (احمد بن فارس ابن زکریا، معجم مقائیس اللغة، ماده ی وفی.)
3 . آل عمران، آیه ی 55.
4 . ویلیام میلر، تاریخ کلیسای قدیم در امپراتوری روم و ایران، ص 193.
5 . نساء، آیات 156 – 157.
6 . گرچه از دیدگاه کتاب مقدس نیز، یهودیان در توطئه علیه عیسی (ع) نقش اول را ایفا کردند و بر اثر فشار آنان بود که پیلاطُس حاکم به قتل وی رضایت داد، اما ملاحظات سیاسی در روابط میان واتیکان و اسرائیل سبب شد که نمایندگان واتیکان در بیانیه ای نقش یهود در این توطئه را انکار کنند.
7 . به نظر می رسد که تمام آن دوازده نفر از حواریان نبوده اند. چون به اعتقاد ما، هیچ یک از حواریان عیسی (ع) را انکار نکرده است.
8 . محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج 14، ص 336، ح 6 و 7.
9 . همان، ص 335، ح 3؛ ج 98، ص 194، ح 5.
10 . همان، ج 14، 335، ح1؛ ص 336، ح 4.
11 . همان، ص 338، ح 8 و 10؛ ص 339، ح 15.
12 . همان، ح 11.
13 . همان، ج 52، ص 283، ح 10؛ ص 286، ح 21.
14 . همان، ج 52، ص 191، ح 24؛ ص 179، ح 3؛ ص 349، ح 11و12
15 . همان، ج 14، ص 247، 27؛ ص 348، ح 10، ج 24، ص 328، ح 46.
16 . همان، ج 52، ص 382، ح 193.
17 . زخرف، آیه ی 61.
18 . محمد رضا زیبائی نژاد، مسیحیت شناسی مقایسه ای، ص 72 – 75.
